تاثیر روی بر کنترل اضافه وزن

چاقی عامل خطر بسیاري از بیماريهاي مزمن، از اختلالات هورمونی تاثیر می پذیرد. لپتین هورمون مترشحه از بافت چربی، در تنظیم اشتها و مصرف انرژي نقش دارد، اما در افراد چاق به دلیل کاهش حساسیت گیرنده هاي آن، مقاومت لپتینی ایجاد میشود. کمبود ریز مغذيها از جمله عنصر روي در افراد چاق شایع می باشد. در واقع بین غلظت پایین روي و سطوح بالاي لپتین در افراد چاق ارتباط وجود دارد. فارما کالا تاثیر روی بر کنترل اضافه وزن را در این مقاله مورد بررسی قرار میدهد.

چاقی و عوارض آن

چاقی، بیماري التهابی با درجه پایین، زمینه ساز بروز بسیاري از بیماريهاي مزمن چون دیابت، بیماريهاي قلبی عروقی و برخی از سرطان ها می باشد که در طی سه دهه گذشته به صورت اپیدمیک جهانی درآمده است. بر طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیش از 400 میلیون فرد چاق و 1.6 میلیارد نفر بزرگسال داراي اضافه وزن در دنیا وجود دارد که تخمین زده شده تا سال 2020 این تعداد دو برابر شود.

این نگرانی محدود به بزرگسالان نبوده و در سال 2005 ، حداقل بیست میلیون کودك زیر پنج سال داراي اضافه وزن بودند. در ایران نیز، شیوع چاقی به ترتیب در مردان و زنان 10.5% و 22.5% گزارش شده است که افزایش بارزي طی 14 سال گذشته داشته است.

اتیولوژي چاقی چند علیتی است. علاوه بر ژنها، عوامل محیطی زیادي از جمله دریافت غذاهاي پركالري فقیر از مواد مغذي و غنی از قندهاي ساده و غیره در بروز آن دخالت دارد. عدم تعادل بین دریافت انرژي و مصرف آن منجر به تجمع توده چربی و در نتیجه چاقی میگردد.

نقش هورمون ها در کنترل چربی

هورمونها به عنوان یکی از تنظیم کننده هاي تعادل انرژي در بدن می باشند. لپتین، پلی پپتیدي به وزن 16 کیلودالتون، اساساً از آدیپوسیت ها (سلولهاي چربی) ترشح می شود و سطوح در گردش آن، با توده چربی بدن در ارتباط است. این هورمون مقدار توده چربی بدن و در نتیجه وزن بدن را از طریق تنظیم اشتها و مصرف انرژي کنترل می کند. سطوح در گردش این هورمون در افراد با وزن طبیعی نسبت به افراد چاق پایین است. افراد چاق مقادیر در گردش بالایی از این هورمون را دارند اما به دلیل کاهش حساسیت گیرنده هاي آن در مغز توانایی اعمال اثرات خود را در جهت مصرف انرژي و تنظیم اشتها نداشته و منجر به بروز حالتی به نام مقاومت لپتینی در این افراد میگردد.

تاثیر عنصر روی بر چاقی

افراد چاق و داراي اضافه وزن در مقایسه با افراد با وزن طبیعی، سطوح سرمی پایینی از ویتامینها و عناصر معدنی را دارند. عنصر روي که به عنوان یکی از مهمترین عناصر موثر در رشد و تکامل طبیعی، سیستم هاي آنزیمی، کنترل اشتها، متابولیسم کربوهیدرات و چربیها، مقاومت انسولینی و چاقی است، سطوح در گردش آن در سرم، پلاسما و اریتروسیت هاي افراد چاق پایین است. براساس مطالعات انجام شده، بین سطوح پلاسمایی پایین روي و سطوح بالاي لپتین در افراد چاق ارتباط وجود دارد.

نتایج مطالعات در مورد ارتباط روي و لپتین متناقض اند. برخی از این مطالعات تغییر معنی داري در تولید لپتین با مکمل یاري روي نشان نداده اند، در حالیکه برخی دیگر گزارش کرده اند که روي ممکن است به عنوان یک واسطه گر در تولید لپتین عمل کرده و سطوح در گردش آن را افزاش دهد.

در کنار سایر روشهاي به کاربرده شده براي پیشگیري یا درمان چاقی، کاهش وزن یکی از روشهاي موثر پیشنهادي در کنترل چاقی است. نشان داده شده است که کاهش وزن اثرات مثبتی را در افزایش غلظت روي پلاسمایی دارد و از طرفی مکمل یاري با روي میتواند از طریق سازوکار هاي متعدد در کاهش وزن موثر باشد.

نتیجه گیری

نظر به اهمیت نقش روي در تنظیم سطح هورمونهاي دخیل در اشتها و نیز متابولیسم درشت مغذيها و شیوع روز افزون چاقی در تمام گروههاي سنی و نیز محدود بودن مطالعات در زمینه بررسی مکمل روي تواما بر سطح لپتین و شاخصهاي تن سنجی به عنوان روشهایی در جهت پیگیري و درمان این اختلال در کشور و در منطقه انجام شده است.

مطابق تحقیقات انجام شده، بکارگیری مکمل یاري روي به مدت یک ماه بر سطح لپتین و شاخصهاي تن سنجی افراد چاق تاثیر مثبت داشته است. نتایج مطالعات حاکی از کاهش معنی دار وزن، نمایه توده بدنی و دور کمر افراد می باشد.

نویسندگان: لاله پیاهو، مجید مبصري، علیرضا استاد رحیمی، یاسر خواجه بیشک، محمد اصغري جعفرآبادي.