سرفه پاسخ بدن به محرکات موجود در راه گلو و مجاری تنفسی است. محرک، اعصاب این ناحیه را تحریک میکند تا به مغز پیام عصبی ارسال کند. سیگنال مغز، به عضلات شکم و دیواره قفسه سینه پیام مخابره میکند که با ارسال یک فشار هوا به ریه ها محرک را به بیرون براند. سرفه های گاه به گاه، طبیعی میباشد. سرفه ای که چندین هفته به درازا بکشد و یا با مخاط بد رنگ یا خونی همراه شود، ممکن است خبر از یک بیماری زمینه ای دهد که نیازمند مراقبت های پزشکی است. سرفه خیلی به ندرت نیاز به مراقبت های اورژانسی دارد. اگر سرفه ها بیش از دو الی سه هفته طول بکشد، میتواند باعث آزار شما شود، پس بهتر است به دنبال دلیل و درمان نمودن آن باشید. دستگاه بخور یکی از راه هایی است که در این مورد افراد از آن استفاده می نمایند. اما اینکه در مورد سرفه خشک دستگاه بخور سرد میتواند موثر باشد یا دستگاه بخور گرم در این مقاله بررسی میگردد. همچنین علل و انواع سرفه های خشک و طولانی و راه های درمان آن در ادامه بیان میشود.
انواع سرفه های خشک
سرفه مزمن
بیشتر سرفه ها کوتاه مدت هستند. ممکن است به مدت چند روز یا چند هفته دچار سرفه شوید و بعد به خودی خود برطرف شوند. در اغلب اوقات، سرفه به مدت چند هفته، ماه ها یا حتی سال ها به طول می انجامد. سرفه های بدون دلیل مشخص، ممکن است علائم یک بیماری زمینه ای جدی باشند. سرفه ای که هشت هفته یا بیشتر طول بکشد، سرفه مزمن نامیده می شود. حتی سرفه های مزمن غالباً قابل درمان میباشند. این نوع سرفه ها می توانند از شرایطی مانند ترشحات پشت حلق یا آلرژی، ناشی شوند. اما گاهی ممکن است نشانه سرطان و یا سایر شرایط خطرناک باشند.
سرفه مزمن می تواند خواب شما را مختل نموده و باعث احساس خستگی شود. سرفه شدید امکان دارد باعث استفراغ، سرگیجه و حتی شکستگی دنده ها نیز بشود. گاهی اوقات تشخیص علت سرفه مزمن مشکل است، اما شایع ترین علل آن مصرف دخانیات، عوارض پس از زایمان، آسم و ریفلاکس معده می باشد. خوشبختانه، سرفه مزمن معمولاً پس از درمان بیماری زمینه ای که باعث آن می شود، از بین می رود. استفاده از بخور گرم در فصول سرد میتواند در درمان سرفه های خشک موثر باشد.
سیاه سرفه
سیاه سرفه یا پرتوسیس که از انواع سرفه های خشک است یک عفونت باکتریایی به شدت واگیردار است. نوزادان و افرادی که واکسن نزده اند، ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. فرد مبتلا به سیاه سرفه معمولا با علائم خفیف شبه سرماخوردگی یا آنفلوآنزا مواجه است که با سرفه شدید و دردناک همراهی می شود. افرادی با سیستم ایمنی ضعیف مانند نوزادان ممکن است در مبارزه با عفونت با دشواری مواجه شوند یا دشواری در تنفس را تجربه کنند. احتمال انتقال بیماری به افراد دیگر طی دو هفته از زمانی که سرفه آغاز می شود، بسیار زیاد است. بهترین محافظت در برابر سیاه سرفه انجام واکسیناسیون میباشد. سرفه مداوم می تواند مشکلات مختلفی مانند اختلال خواب، سردرد، سرگیجه، استفراغ، تعریق بیش از حد، از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری ادرار) و شکسته شدن دنده ها را ایجاد نماید.
علل سرفه های خشک و طولانی مدت
ترشحات سینوسی
ممکن است سرفه‌های شما خشک یا ترشح دار باشند. گاهی ممکن است احساس کنید ترشحاتی از سینوس‌ها وارد حلقتان میشود. بیشتر افراد می‌دانند که مشکل سینوسی دارند اما شاید همه ندانند که سینوس‌ها این مایع را ترشح می‌کنند و موجب سرفه می‌شوند. ترشحات سینوسی از علل سرفه های خشک است. به طور معمول، اسپری‌های بینی مشکل را تا حدود زیادی برطرف می‌کنند. این اسپری‌ها ممکن است حاوی آستروئید و یا فقط آب‌نمک باشند. سایر راهکارهای درمانی برای پاکسازی سینوس‌ها شامل شستشوی سینوس‌ها یا استفاده از سینوس شور میباشد. در موارد شدیدتر ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک نیز تجویز نماید.
آسم
سرفه وابسته به آسم ممکن است فصلی باشد. در این حالت سرفه بعد از عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ظاهر می گردد یا وقتی در معرض هوای سرد یا مواد شیمیایی خاص یا رایحه قرار بگیرید، بدتر می شود.
آلرژی
آلرژی از علت‌های بسیار شایع سرفه‌های مزمن است که معمولاً با سرفه‌های خشک و ادامه‌دار همراه میباشد، مخصوصاً اگر در نزدیکی محرکی قرار بگیرید. آلرژی نیز مانند آسم معمولاً با اسپری بینی و آنتی‌هیستامین کنترل میشود. همچنین استفاده از بخور گرم به رفع سرفه های خشک ناشی از آلرژی کمک می نماید.
رفلاکس معده
رفلاکس اسید معده که معمولاً همراه با سرفه‌های خشک و بدمزه شدن دهان همراه می باشد از علل سرفه های خشک به شمار می آید. رفلاکس اسید معده به مری، احساس سوزشی ایجاد میکند که از وسط سینه، دقیقاً زیر قفسه سینه، شروع شده و به سمت بالا می‌آید، مخصوصاً بعد از خوردن غذای زیاد یا بعد از مصرف غذاهای اسیدی یا کافئین دار ایجاد میشود. سرفه‌های ناشی از رفلاکس ممکن است بعد از دراز کشیدن بلافاصله بعد از خوردن غذا روی بدهند. برای درمان رفلاکس خفیف میتوانید از داروهای ضد اسیدی استفاده کنید. این داروها طبق تجویز پزشک ممکن است روزی یک یا دو بار و معمولاً قبل از صبحانه یا شام مصرف شوند.
بیماری ناشی از ویروس مانند کرونا
سرفه‌های مربوط به بیماری کووید-۱۹ معمولا خشک و مداوم است و تنگی نفس به دنبال دارد. دلیل سرفه‌های خشک و مداوم بر اثر تحریک شدن بافت ریه است. با پیشرفت بیماری، بافت ریه پر از مایع میشود و فرد مبتلا که می‌خواهد اکسیژن کافی دریافت کند، با تنگی نفس رو به رو میشود. یکی از نشانه‌های ابتلا به بیماری ناشی از ویروس کرونا سرفه خشک است، اما سرفه به تنهایی دال بر ابتلای شخص به بیماری نیست. در صورت شک به بیماری کووید 19 تماس خود را با سایرین به حداقل برسانید، سعی کنید حتما دهان خود را در زمان سرفه بپوشانید و در صورت نیاز به مراکز درمانی مراجعه کنید.
سیگار کشیدن
متأسفانه در اغلب موارد تشخیص بین سرفه‌های ناشی از سیگار و سرفه‌های ناشی از سایر عوارض مانند سرطان ریه کار دشواری است. جهت درمان سرفه خشک ناشی از سیگار میتوانید از بخور گرم استفاده نمایید.
سینه‌پهلو
سینه‌پهلو میتواند سرفه‌هایی خلط دار ایجاد نماید که اغلب به رنگ سبز یا زرد و چسبناک و غلیظ هستند. برخی از افراد احساس درد و ناراحتی در قفسه سینه دارند، مخصوصاً وقتی که سرفه می‌کنند یا نفس عمیق می‌کشند. بیشتر افراد دچار تب نیز می‌شوند که ممکن است همراه با گلودرد و احساس خستگی و ضعف نیز باشد. سینه پهلو میتواند منشاء باکتریایی، ویروسی و یا قارچی داشته باشد.
اگر منشاء سینه پهلو باکتریایی باشد، با آنتی‌بیوتیک درمان خواهد شد. سینه پهلوی ویروسی نیز با نوشیدن آب زیاد، استراحت و مراقبت درمان میشود. سینه پهلوی قارچی در بیمارانی که سیستم ایمنی‌شان دچار ضعف عملکرد است مشاهده شده و بسیار خطرناک میباشد. داروهای ضد قارچی وجود دارند که برای درمان این نوع سینه پهلو به کار می‌روند.
درمان های خانگی برای سرفه های خشک و مزمن
آب‌نمک
روزانه چند نوبت آب‌نمک غرغره نمایید. یک روش شناخته‌شده برای درمان انواع سرفه های خشک و سوزش گلو غرغره‌کردن آب‌نمک است. آب‌نمک ناراحتی ناشی از سرفه را کاهش می‌دهد و از طریق فرایند اسمز (گذرندگی) به درمان گلودرد کمک می نماید. زمانی که غلظت نمک در خارج از سلول بیشتر از داخل آن باشد، آب از داخل سلول به خارج هدایت میشود تا تعادل ایجاد شود. وقتی آب سلول را ترک کند، تورم و در نتیجه حس ناراحتی فرد کاهش می‌یابد. پس اگر مشکل سرفه‌تان با تورم همراه است، این روش بسیار مفید خواهد بود. همچنین با غرغره‌کردن آب‌نمک، خلط‌ها به‌راحتی زدوده می‌شوند. برای درست‌کردن محلول آب‌نمک یک قاشق چای‌خوری نمک را با ۲۲۵ میلی‌لیتر آب ولرم ترکیب کنید و به‌خوبی هم بزنید تا حل شود. مقداری از آن را به‌مدت ۱۵ ثانیه غرغره کنید و این کار را ادامه بدهید تا آب‌نمک تمام شود. در نهایت گلویتان را با آب شست‌و‌شو بدهید.
عسل
بر اساس تحقیقات صورت‌گرفته در دانشکده پزشکی پن استیت، عسل نسبت به داروهای بدون نسخۀ سرفه تأثیر بیشتری دارد. عسل یک مسکن طبیعی با چسبندگی بالاست که سطح غشای مخاطی تحریک‌شده را می‌پوشاند و تسکین می‌دهد. به‌علت وجود آنزیم‌های طبیعی در عسل، این ماده خاصیت ضدباکتریایی دارد. این امر به کوتاه‌ترشدن دوره سرفه‌هایی که ریشه در مشکلات باکتریایی دارند منجر میشود. خوردن عسل در کنار استفاده از بخور گرم موجب درمان انواع سرفه های خشک میگردد.
عسل، درمانی عالی برای کودکان و بزرگ‌سالان است، ولی فراموش نکنید که به‌علت احتمال بروز بوتولیسم مصرف آن در کودکان زیر دو سال خطرناک است. برای استفاده از خاصیت درمانی عسل، یک تا سه مرتبه در روز هر بار یک قاشق غذاخوری عسل طبیعی مصرف نمایید تا سرفه‌تان بهبود یابد. اگر سرفه هنگام خواب موجب آزارتان میشود، قبل از خوابیدن یک قاشق عسل میل نمایید. میزان عسل را برای کودکتان به‌جای یک قاشق غذاخوری، یک قاشق چای‌خوری در نظر بگیرید.
دستگاه بخور
تنفس بخار یک روش ساده و در عین حال موثر برای درمان سرفه خشک به خاطر آلرژی و سرفه های مرطوب مرتبط با برونشیت و دیگر عفونت های تنفسی است. تنفس هوای گرم، مجاری تنفسی را مرطوب می کند. همچنین باعث انقباض مجاری تنفسی شده و به تسکین التهابات کمک مینماید. به همین دلیل است که جهت بهبود سرفه های خشک استفاده از دستگاه بخور گرم توصیه میگردد. بخار قبل از خواب، باعث پاکسازی بینی شده و خواب خوبی را نیز ایجاد می کند. برای تاثیر بیشتر بخور، میتوانید چند قطره بخور اکالیپتوس به آب آن اضافه نمایید و سپس سر خود را با حوله بپوشانید و بخارات را از فاصله ایمن استنشاق نمایید تا از سوختگی چشم جلوگیری شود.
یکی از مهم‌ترین مواردی که می‌توان درباره مقایسه بخور سرد و گرم به آن‌ها اشاره نمود، آن است که باید هر کدام از بخور سرد و گرم را در شرایط محیطی مناسب استفاده نمود. هنگامی که وارد فصل زمستان و پاییز می‌شویم، بسیاری از پزشکان استفاده از بخور گرم را توصیه می نمایند، زیرا هوا سرد و خشک میباشد و برای مرطوب شدن هوای تنفسی در این فصول سرد سال بهتر است با استفاده از بخور گرم هوا را نرم و متعادل کنیم. یادتان باشد بسیاری از بیماری‌های ساده مانند گرفتگی بینی باعث عفونت‌های راه تنفسی میشود که میتواند بسیار خطرناک باشند. در حالت کلی، استفاده از بخور گرم در کاهش میزان سرفه‌های خشک و دردناک بسیار موثر است مگر آنکه فردی آلرژی به بخور سرد و گرم داشته باشد. بخور گرم برای افرادی که دچار التهاباتی همچون التهاب تنفسی و ناحیه فوقانی هستند، بسیار مناسب میباشد.
کلام پایانی
اگر نگران سرفه های خشک و طولانی مدت خود هستید، جای نگرانی نیست. تمام علل بیان شده درباره این این نوع سرفه قابل رفع شدن میباشند. تنها باید دلیل سرفه های خود را پیدا کنید. اگر سرفه های شما بیش از سه هفته طول کشید، باید به پزشک مراجعه نمایید. در اغلب موارد پزشک متخصص برای شما داروی شیمیایی تجویز می نماید اما شما میتوانید با درمان های خانگی گفته شده در این مقاله سرفه های خود را تسکین دهید. همچنین استفاده از دستگاه بخور گرم موجب بهبود انواع سرفه های خشک به خصوص در فصول سرد میگردد. جهت تهیه دستگاه بخور گرم و قطره بخور اکالیپتوس میتوانید به سایت فارماکالا مراجعه نمایید.
در این بخش از مجله فارماکالا با ما همراه باشید با مطالب روز در رابطه با درمان سرفه های خشک
سلام، چهل روز هست از کرونا گرفتم می گذرد،اما سرفه و تک سرفه ها مخصوصا بعد خورد مواد غذایی قطع نمی شود،آیا بخور گرم تاثیری دارد؟چهل درصد درگیری ریه داشتم ، 39سن.
با سلام
با توجه به سطح آسیب ها در بافت ریه، استفاده همزمان بخور جهت افزایش رطوبت هوای تنفسی و مکمل هایی که به ترمیم بافت کمک می نمایند از جمله انترامیل به عنوان درمان کمکی توسط پزشکان توصیه می گردد. در صورت وجود خلط و سرفه، محصولاتی مثل شربت اکسپکتورانت و ضد سرفه تیمکس کمک کننده خواهد بود.