حس بویایی سالم برای چشایی دقیق و لذت بردن از غذا لازم است. از دست دادن این حس میتواند باعث از دست رفتن میل به خوردن شود که به طور بالقوه کاهش وزن، سوء تغذیه یا حتی افسردگی را در پی دارد. حس بویایی بیش از یک هدف را بر عهده دارد؛ نه تنها برای فرد امکان لذت بردن از عطرهای مختلف را فراهم میکند، بلکه او را از خطرات احتمالی مانند دود یا نشت گاز نیز آگاه میکند. اگرچه از بین رفتن حس بویایی به ندرت علامتی از یک بیماری جدی است، اما حتی از بین رفتن جزئی حس بویایی نیز باعث از دست رفتن میل به خوردن غذا میشود، که احتمالاً میتواند کاهش وزن، سوء تغذیه یا حتی افسردگی را در پی داشته باشد. این روزها به دلیل شیوع ویروس کرونا که یکی از علل از دست رفتن بویایی میباشد، راه های بازگرداندن حس بویایی نیز بسیار مورد توجه واقع شده است. در این مقاله علل از دست رفتن بویایی و راه های درمان آن بیان میگردد. راه های تقویت حس بویایی نیز از دیگر مواردی است که در این مقاله به آنها اشاره میگردد.
حس بویایی
بو هنگامی به وجود میآید که مولکولهای منفردی که در هوا معلق میشوند، استنشاق شده و به گیرندههای واقع در غشای مخاطی بینی میچسبند و اعصابی را که مستقیماً به مغز متصل هستند، تحریک می نمایند. بروز هرگونه مشکل در سیستم بویایی، گرفتگی یا انسداد در بینی، التهاب غشا، آسیب عصبی یا تغییر عملکرد مغز، توانایی طبیعی فرد در بویایی را تحت تأثیر قرار میدهد. از دست دادن بویایی میتواند جزئی (هیپوسمی) یا کامل (آنوسمی) باشد و بسته به علت ممکن است موقت یا دائمی باشد. در حالی که از دست دادن کامل حس بویایی نسبتاً نادر است و علل معمول آن با گذشت زمان بهبود مییابد.
علل از دست رفتن حس بویایی
سرماخوردگی
سرماخوردگی معمولی همراه با گرفتگی بینی از شایعترین علل از دست رفتن جزئی و موقتی حس بویایی است.
پولیپ
گرفتگی مجاری بینی، به ویژه در اثر پولیپ یا شکستگی بینی نیز شایع است. انسداد مانند پولیپ بینی می تواند باعث از بین رفتن حس بویایی شود و در بعضی موارد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
افزایش سن
روند طبیعی افزایش سن نیز میتواند باعث از بین رفتن حس بویایی شود که ممکن است پیشرفت کرده و کامل و دائمی شود. افزایش سن در بانوان و آقایان از علل از دست رفتن حس بویایی میباشد.
داروها
داروهای مختلف می توانند از علل از دست رفتن حس بویایی باشند. این داروها شامل محرک ها، داروهای افسردگی، آنتی بیوتیک ها و داروهای دیگر میباشند. اگر فکر می کنید در حال مصرف چیزی هستید که ممکن است حس بویایی شما را مختل نماید، با پزشک خود مشورت نمایید. برخی از داروهای سرماخوردگی باعث می شود حس بویایی خود را از دست بدهید.
ویروس کرونا
همزمان با شیوع ویروس کرونا در جهان و ایران، مراجعات افراد به پزشکان به علت مشکل نابویایی و چشایی نیز افزایش یافت و این رویه به قدری شایع شد که برخی متخصصان کاهش بویایی و چشایی را از جمله علائم ابتلا به ویروس کرونا عنوان نمودند.
تب یونجه یا سینوزیت
علل بالقوه بیشماری باعث کاهش حس بویایی می شود. این موارد شامل آسیب دیدن غشاهای مخاطی در قسمت داخلی بینی شما و ایجاد انسداد در عبور بینی شما است. آسیب به غشاهای مخاطی می تواند هنگام سرماخوردگی، آنفولانزا یا ابتلا به تب یونجه یا سینوزیت رخ دهد. اینها شایع ترین دلایل از بین رفتن حس بویایی هستند و عموماً موقتی میباشند.
آسیب مغزی
آسیب رسیدن به مغز یا اعصاب شما نیز می تواند بر حس بویایی شما تأثیر بگذارد. آسیب دیدگی سر می تواند منجر به از بین رفتن حس بویایی شود. آسیب رسیدن به اعصاب از علل از دست رفتن حس بویایی است.
آلاینده ها
آلاینده های مختلفی نظیر دودهای شیمیایی می توانند در حس بویایی شما اختلال ایجاد کنند. استعمال سیگار یکی از نمونه های رایج ماده ای است که می تواند توانایی بویایی شما را به خطر اندازد. ترک کردن سیگار می تواند به شما در بهبود بوی بهتر کمک کند. در سی دقیقه پس از سیگار کشیدن، حس بویایی شما بیشتر کاهش می یابد.
راه های بازگرداندن حس بویایی
شستشوی بینی
اگر از بین رفتن حس بویایی با سرماخوردگی اتفاق بیفتد، به طور معمول طی چند روز به خودی خود بهبود می یابد اما اگر به محض فروکش شدن علائم سرماخوردگی بهبود نیابد، باید با پزشک مشورت نمایید. بینی خود را تخلیه نمایید و آن را با اسپری تمیز کنید. این کار ساده می تواند کمک کننده باشد، زیرا بینی گرفته به معنای گیرنده های عصبی مسدود شده میباشد. بینی را با سرم شست وشوی ولرم روزی دو تا سه بار بشویید.
مصرف مکمل روی و ویتامین B12
هیپوسمی (اصطلاح پزشکی برای حس بویایی مختل شده) گاهی با کمبود روی و ویتامین B12 در گیاهخواران ارتباط دارد. برای بازگرداندن حس بویایی خود، سعی کنید غذاهای سرشار از روی مانند عدس، تخمه آفتابگردان، حبوبات و یک مکمل مولتی ویتامین که شامل حداقل 7 میلی گرم روی در روز است را، میل نمایید. مصرف مکمل روی و ویتامین ب 12 از راه های بازگرداندن حس بویایی میباشد.
دمنوش بادرنجبویه
کسانی که در تصادف و یا بهدلایل مختلف حس بویایی خود را از دست دادهاند، میتوانند تا 40 روز دمنوش بادرنجبویه را مکرر مصرف نمایند و همزمان چند قطره روغن گل بنفشه بهصورت روزانه در بینی خود بچکانند. این روش ساده توصیهشده بر اساس آموزههای طب سنتی میتواند در بازگشت حس بویایی بسیار مؤثر باشد.
اسپری های بینی
اگر احساس از دست دادن حس بویایی در اثر اختلالات انسداد مانند احتقان یا تب یونجه، آلرژی، عفونت سینوس و یا پولیپ بینی باشد برای بهبود حس بویایی، لازم است که موضوع زمینه ای را درمان نمایید. بنابر این در مورد استروئیدهای بینی با پزشک مشورت نمایید. زیرا اسپری های بینی ممکن است به پاک کردن بینی، تنفس بهتر و بازگرداندن حس بویایی کمک نماید.
راه های تقویت حس بویایی
-به آنچه بو می کنید توجه بیشتری نمایید. هرچه بیشتر از حواس خود استفاده نمایید، حس بویایی تان تقویت میگردد. بیاموزید که چگونه بوها را توصیف کنید. برای انجام تمرینات اضافی، به شخصی بگویید که در حالی که چشم خود را بسته اید چیزهای مختلفی را نزدیک بینی شما نگاه دارد و ببینید که آیا می توانید بوها را شناسایی کنید. دفعه دیگر که یک فنجان قهوه می نوشید وقت بگذارید و قبل از نوشیدن آن را بو نمایید.
-علاوه بر اینکه بیشتر به بوهایی که در زندگی روزمره با آن روبرو می شوید توجه می کنید، می توانید برای حس بویایی خود یک رژیم آموزشی نیز اتخاذ نمایید. فقط با انتخاب چهار بوی دلپذیر مانند قهوه تازه، موز، صابون یا شامپو و پنیر آبی شروع به کار نمایید. سپس هر روز یک دقیقه زمان بگذارید و هر کدام را بطور جداگانه بو کنید تا گیرنده های داخل بینی شما تحریک شوند. سعی کنید این کار را هر روز چهار تا شش بار تکرار نمایید.
-مطالعات نشان می دهد که حس بویایی ما بعد از ورزش واضح تر است. علت نامشخص است، اما گزارش شده است که به نظر می رسد بعد از ورزش حس بویایی بهتر می شود پس به اندازه کافی ورزش نمایید. این امر می تواند به این دلیل باشد که ورزش عملکردهای مغز را بهبود می بخشد و موجب سلامت عمومی بدن میگردد که بویایی را نیز تقویت می نماید.
-از غذاهایی که باعث تولید بیش از حد مخاط می شوند خودداری نمایید. جمع شدن مخاط در انتهای عصب بینی که دارای حس بویایی است می تواند توانایی بو کردن را کم نماید. پرهیز از غذاهایی که باعث ایجاد مخاط می شوند مانند محصولات لبنی مانند شیر، پنیر، ماست و بستنی، میتواند موجب تقویت حس بویایی گردد. یک کانال از پشت گلوی به سلولهای حسی در بینی وجود دارد. اگر این کانال توسط هر نوع مخاط مسدود شود، توانایی شما در تشخیص طعم غذا تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.
-از بوی بد فاصله بگیرید. طولانی مدت قرار گرفتن در معرض بوی بد باعث می شود که حس بویایی شما کاهش یابد. به عنوان مثال، کسی که هر روز با کمپوست کار می کند ممکن است با گذشت زمان نسبت به بو حساس شود. سعی کنید از طولانی قرار گرفتن در معرض بوی قوی خودداری نمایید. اگر مجبور هستید در اطراف آنها باشید، از ماسک بر روی بینی و دهان خود استفاده نمایید. پوشیدن ماسک می تواند به کاهش برخی از بوها کمک نماید.
کلام پایانی
این روزها با شیوع ویروس کرونا اغلب شاهد عوارض این بیماری هستیم. یکی از این عوارض که بسیار شایع نیز میباشد، از دست رفتن حس بویایی است. اگر چه همانطور که در بخش علل از دست رفتن حس بویایی در این مقاله ذکر گردید آسیب مغزی، افزایش سن و پولیپ نیز میتواند موجب از دست رفتن حس بویایی گردد. شستشوی بینی، مصرف مکمل روی و ویتامین B12 و دمنوش بادرنجبویه از جمله راه های بازگرداندن حس بویایی میباشند. همچنین جهت تقویت حس بویایی نیز میتوان ورزش نمود و از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض بوی بد جلوگیری کرد. استفاده از اسپری های بینی نیز به شستشوی مخاط و بهتر شدن حس بویایی کمک می نماید که جهت تهیه این محصولات میتوانید به سایت فارماکالا مراجعه نمایید.
در این بخش از مجله فارماکالا با ما همراه باشید با مطالبی در رابطه با راه های بازگرداندن حس بویایی