بسیاری از مادران باردار به ویژه مادرانی که بارداری اولشان را تجربه میکنند، به دلیل اضطراب بارداری و زایمان دچار بی‌خوابی می‌شوند. استرس میتواند با خواب تداخل ایجاد کند. احساس نگرانی از سلامت جنین، اضطراب از توانایی و قابلیت پدر و مادر شدن و سایر احساسات این چنینی کاملاً طبیعی هستند، اما ممکن است شما و همسرتان را در تمام شب بیدار نگه‌دارند. بدخوابی زن باردار در این دوران مهم اتفاقی نسبتا رایج محسوب می شود که البته واکنش افراد در این مورد ممکن است تفاوت های زیادی با هم داشته باشد. به طور کلی بد خوابیدن یا بی خوابی در دوران بارداری بیشتر به دلیل تغییرات هورمونی ناشی از رشد جنین در رحم صورت می گیرد. برخی زنان باردار در این دوران به استفاده از قرص های خواب آورد روی می آورند. در نگاه نخست این روش خود درمانی می تواند خطراتی برای زن باردار و جنینش به همراه داشته باشد، بنابراین در این مقاله به این سوال که آیا میتوان در دوران بارداری و شیردهی داروی آرام بخش مصرف نمود یا خیر پاسخ داده میشود.
مصرف داروی آرام بخش دوران بارداری و شیردهی
مصرف داروی های آرام بخش در دوران بارداری و شیردهی
آرام بخش ها داروهایی هستند که باعث کاهش هیجان و تحریک پذیری مغز می‌گردند. آرامبخش ها خود انواع مختلفی دارند و از آنها برای خواص خواب‌آوریشان نیز استفاده میشود. از معروف‌ترین داروهایی که باعث ایجاد آرامش و کاهش اضطراب در فرد می‌گردند میتوان به آلپرازولام، دیازپام و کلرودیازپوکساید اشاره نمود. مصرف این دارو ها در دوره بارداری – چه با نسخه و چه بدون نسخه- می تواند برای رشد جنین مضر باشد. مصرف این داروها می توانند تاثیرات ناخواسته زیادی شامل زایمان زودرس، وزن غیرطبیعی زمان تولد، معلولیت های فیزیکی، تغییرات غیرطبیعی رشدی و عصبی و … داشته باشند. اما خانم های باردار هم ممکن است در وضعیتی قرار بگیرند که درمان، برایشان بسیار حیاتی باشد؛ بنابراین پزشک و بیمار باید خطرات مصرف دارو برای مادر و جنین و درمان نکردن مادر را سبک و سنگین کنند.
در ویدئوی زیر به این سوال که آیا میتوان در دوران بارداری و شیردهی داروی آرام بخش مصرف نمود پاسخ داده میشود.
خطر مصرف دارو های آرام بخش در دوره بارداری ارتباط مستقیمی با زمان مصرف آن دارد؛ اینکه مادر در کدام یک از سه ماهه بارداری داروی آرامبخش مصرف کرده است. اوایل بارداری، زمانی که اندام هایی مثل قلب، ریه ها، کلیه ها و سیستم عصبی در حال شکل گیری هستند، یک دارو می تواند تاثیر متفاوتی نسبت به ماه های بعد- که رشد اندام داخلی تمام شده- داشته باشد تا زمانیکه رشد اندام ها و ساختار اولیه، در مراحل ابتدایی قرار دارد. همچنین، مقدار دارو و طول مدت مصرف که جنین را در معرض دارو قرار داده هم، هردو می تواند در نوع خطرات احتمالی موثر باشند.
داروی های آرام بخش در دوران شیردهی
در مجموع میتوان گفت همه داروهای اعصاب می‌توانند از جفت رد شده و به بدن جنین برسند و عموم آنها به صورت کامل برای جنین بی‌خطر نیستند. این نکته را باید حتما در نظر داشت که مادر باید پیش از بارداری جهت اصلاح دارو و میزان مصرف آن به پزشک متخصص مراجعه نمود و حتما در بارداری تحت نظر متخصص اعصاب باشد و سرخود تغییری در مقدار و روش مصرف داروها ایجاد نکند و داروهای خود را طبق نظر متخصص مصرف نماید. مشورت با پزشک برای مصرف داروی ضد افسردگی در شیردهی و سایر داروهای اعصاب و روان لازم است. پزشک با بررسی فواید و در نظر گرفتن عوارض این داروها برای مادر و نوزاد دوز مورد نیاز را تعیین میکند.
عواملی که بر خواب زنان باردار تاثیر می گذارد
عوامل زیادی وجود دارد که بر الگوی خواب زنان باردار اثر می گذارد. این عوامل هنگامی که در زمان شروع شان زود تشخیص داده شوند، به راحتی از بین می روند. اضطراب و عصبی بودن، احساسات انباشته شده، مصرف الکل، وضعیت نامناسب، مصرف بیش از حد آب قبل از خواب و لباس خواب نامناسب از جمله این عوامل اند.
مصرف دارو های خواب آور در دوران بارداری
مصرف دارو های خواب آور در دوران بارداری
دوران بارداری یکی از مهمترین و حساس‌ترین زمان برای خانم‌ها به حساب می‌آید. در این دوران 9 ماهه مادران باید بیشتر از گذشته به تغذیه و حتی داروهایی که مصرف میکنند دقت داشته باشند. چرا که هر آنچه که مادران در این دوران مصرف کنند، تاثیر مستقیم مثبت و یا منفی روی سلامتشان خواهد گذاشت و علاوه بر این روی سلامت و رشد جنین هم اثر گذار خواهد بود. بی خوابی بیماری شایع مربوط به بارداری است اما نباید در طولانی مدت بدون درمان باقی بماند. بی خوابی مزمن در دوران بارداری سبب افسردگی در زنانی که می خواهند مادر شوند، می شود. بسیاری از متخصصان در مورد تجویز قرص های خواب آور احتیاط میکنند چون خیلی راحت میتوان به آنها عادت کرد. نکته اینجاست که اگر شما به این قرص ها عادت کنید جنین در دوران بارداری به آنها معتاد خواهد شد و بعد از تولد دچار مشکل میشود.
یافته های متخصصان دانمارکی نشان می دهد زمانی که زنان باردار از باربیتوراتها ( قرص های خواب آور) به طور منظم استفاده می کنند در اصل بر ضریب هوشی (IQ) جنین اثر گذاشته و مشکلاتی را در سوخت و ساز بیلی روبین جنین (میتواند منجر به زردی و آسیب مغز شود) بعد از تولد ایجاد می کنند. بنابراین قرصهای خواب آور برای مشکل خواب طی بارداری راه حل مناسبی نیست. لازم است قبل از مصرف هر نوع دارویی با پزشک مشورت کنید. پزشک حتما خطرات و فواید مصرف این قبیل داروها را بررسی کرده و راه حل جایگزین به شما ارائه میکند. اگر به مصرف قرص خواب در دوران بارداری فکر می کنید، مصرف آنتی هیستامین، دیفن هیدرامین و داکسی لامین که جز داروهای بی خطر محسوب می شوند اشکالی ندارد و باعث خواب راحت در بارداری می شود. این دارو ها در بنادریل (نوعی آنتی هیستامین که در مداوای آلرژی کاربرد دارد) وجود دارد و می تواند خواب آور باشد.
انواع خواب آور در دوران بارداری
مصرف داروی خواب آور در دوران شیردهی
هرگز و در هیچ زمانی استفاده از قرص های خواب آور در مادرانی که در حالی تغذیه نوزاد خود با شیر مادر هستند، توصیه نمی شود، حتی اگر داروهای در نظر گرفته شده، امن و بی خطر باشند. چون در برخی موارد، ممکن است با مصرف این نوع داروها، واکنش هایی در نوزاد شیرخوار خود مشاهده کنید، که این واکنش ها نشان دهنده اثر مصرف این قرص ها در کودک شما است. پس بهتر است همیشه سعی کنید، از راه حل های طبیعی و بی خطر برای کمک به خواب راحت خود در دوران شیردهی استفاده نمایید. توصیه می شود که مصرف هر گونه داروی آرام بخش و خواب آور توسط مادران در دوران شیردهی باید با تحت نظر پزشک معالج او بوده و اثرات آن در کودکان شیرخواری که با شیر مادر تغذیه می شوند، هم بررسی شود.
استفاده از دارو های خواب آور و آرامبخش گیاهی در بارداری و شیردهی
این آسان است که فرض کنیم استفاده از دارو های گیاهی ایمن و مطمئن است، زیرا آنها طبیعی هستند. اما گیاهان می‌توانند به همان اندازه داروهای نسخه ای یا بدون نسخه قوی باشند، و برخی از آنها حتی سمی هستند. داروهای گیاهی بر طبق قوانین سازمان غذا و دارو تنظیم نشده اند. بنابراین هیچ نظارتی برمواد موجود در مکمل های گیاهی که شما خریداری می‌کنید وجود ندارد.
آرامبخش گیاهی در بارداری و شیردهی
فقط تعداد کمی داروهای خواب آور گیاهی مطمئن مثل جینسینگ، عسل (در برخی موارد در سه ماهه اول بارداری توصیه نمی شود)، جوز هندی و جو دوسر برای بارداری و شیردهی وجود دارد؛ ولی حتی در مورد اینها نیز اطلاعات کافی وجود ندارد. محصولات گیاهی دیگری نیز وجود دارد که میتوان مصرف نمود، ولی در مورد تاثیر آن بر بارداری و شیردهی اطلاعاتی در دست نیست. بنابراین اگر تصمیم دارید از دارو های گیاهی استفاده نمایید پیش از مصرف هر دارویی، به تنهایی یا ترکیب شده با داروهای دیگر با پزشک خود مشورت کنید. این هشدار شامل چای و دمنوش های گیاهی نیز میشود.
کلام پایانی
به طور کلی همه دارو های اعصاب می‌توانند از جفت رد شده و به بدن جنین برسند و عموم آنها به صورت کامل برای جنین بی‌خطر نیستند، اما گاهی درمان برای مادر باردار یا شیرده ضروری میباشد. از آنجایی که مصرف دارو های آرام بخش در دوره بارداری ارتباط مستقیمی با زمان مصرف آن دارد؛ جهت جلوگیری از آسیب احتمالی به جنین لازم است قبل از مصرف این داروها با پزشک معالج مشورت گردد تا در بهترین زمان ممکن مصرف گردد. همچنین اطلاعات کاملی از تاثیرات دارو های گیاهی آرام بخش و خواب آور در دسترس نیست که جهت احتیاط بهتر است توسط مادر باردار و شیرده مصرف نشوند.