پنجه شیطان گیاهی دارویی با نام علمی Harpagophytum procumbens از تیره کنجد یا Pedaliaceae است. علت نامگذاری آن، چنگال های پنجه‌ای شکل موجود بر روی میوه گیاه است. گیاه پنجه شیطان یک داروی گیاهی با اثر ضد درد، ادرار آور و آرامبخش می باشد که می تواند برای دردهای مزمن بسیار موثر باشد. ریشه گیاه پنجه شیطان اثر ضد التهابی زیادی دارد که دلیل آن گلیکوزید های ایریدوئیدی در این گیاه است. از مکمل های حاوی این گیاه برای درمان درد های ماهیچه ای، التهاب تاندون، درد عصبی و تقویت مفاصل استفاده می شود. هضم غذا و کاهش تب از دیگر خواص این گیاه است.
گیاه پنجه شیطان
این گیاه از گیاهان بومی جنوب و جنوب غربی آفریقا به خصوص صحرای نامیبیا و ماداگاسکار است. پنجه شیطان یک گیاه پربرگ بادوام با ریشه ها و جوانه های شاخ دار میباشد. گل های صورتی و بنفش رنگ دارد و دارای ریشه یا پوشش های ثانویه نیز است که از ریشه های اصلی یا جانبی آن رشد می‌کنند. این گیاه فاقد بوی مشمئزکننده میباشد. اما حاوی موادی است که مزهٔ آن را تلخ نموده. بر اساس مطالعات انجام شده این گیاه باعث بهبود بیماران با التهاب مفاصل زانو و ران می شود. گیاه پنجه شیطان، دارای طبیعت تلخ، قابض و خنک کننده است.
مهم‌ترین ترکیب شیمیایی موجود در این گیاه، ماده‌ای حاوی گلیکوزید‌های ایریدوئیدی به نام هارپاگوسید (یا ترکیب مرتبط به نام هارپاگید) است که در داخل بدن به ماده دیگری تبدیل میشود. ماده جدید، به نام هارپاگونین، ترکیب فعالی است که خاصیت ضد التهاب دارد. دیگر ترکیبات موجود در این گیاه کامفرول، آپی‌ژنین، تری ترپن‌ها، فیتواسترول‌ها، اسید‌های فنولیک و قند‌ها است.
خواص گیاه پنجه شیطان
تقویت مفاصل
مصرف پنجه شیطان در بیماران مبتلا به آرتروز، درد را کاهش می دهد و عملکرد فیزیکی فرد را بهبود می بخشد. در یک تحقیق ۴ ماهه، ۱۲۲ بیمار مبتلا به آرتروز زانو و مفصل ران مورد مطالعه قرار گرفتند. محققان تأثیر مصرف پنجه شیطان و داروهای مسکن را در این بیماران بررسی نمودند. میزان اثربخشی یک مکمل حاوی پنجه شیطان، زردچوبه و برملائین نیز بر دردهای روماتیسمی مشخص شده است که نشان می‌دهد ترکیب این 3 ماده گیاهی، جایگزینی مطمئن برای NSAID ها (داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی) برای بیماران مبتلا به اختلالات مفصلی همراه انحطاط مانند استئوآرتریت هستند.
کاهش علائم نقرس
نقرس نوع دیگری از ورم مفاصل است که با تورم دردناک و قرمزی در مفاصل، معمولاً در انگشتان پا، مچ پا و زانوها مشخص می شود. این بیماری ناشی از تجمع اسید اوریک در خون است که با تجزیه پورین ها ایجاد می شود. داروهایی مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) به طور معمول برای کاهش درد و تورم ناشی از نقرس استفاده می شوند. به دلیل تأثیرات ضد التهابی و کاهش درد، پنجه شیطان به عنوان یک درمان جایگزین برای مبتلایان به نقرس پیشنهاد شده است.
کاهش وزن
وزن گرسنگی را متوقف نموده و یا سرعت تولید آن را آهسته تر میکند. با کاهش فشارهای گرسنگی، افرادی که پرخوری را تجربه می‌کنند دچار کاهش اشتها شده که این به کاهش وزنشان کمک می نماید.
مسکن درد آرتریت
اگرچه گفته شد که پنجه شیطان می‌تواند درد آرتریت را تسکین دهد، اما مزیت این گیاه در کاهش درد به همین‌جا ختم نمی‌شود. با این که این مزیت به‌خوبی درک نشده است، اما پنجه شیطان می‌تواند التهاب و دردهای التهابی را در حالات مختلف، مانند دردهای حاد، با عوارض جانبی ناچیز در حدود 3 درصد از بیماران، کاهش دهد. برخی منابع همچنین پنجه شیطان را به عنوان راهی در تسکین درد سیاتیک توصیه می نمایند.
حفظ سلامت کبد و صفرا
کمک به درمان بیماری های کبدی و صفرا و افزایش اشتها از دیگر فواید شناخته شده و خواص گیاه پنجه شیطان است. گیاه پنجه شیطان برای رفع سوءهاضمه، بی اشتهایی، سردرد، حساسیت و تب نیز کاربرد دارد.
حمایت از سلامت کلیه‌ها
یکی دیگر از مزایای این گیاه که هنوز مطالعات پیشرفته‌ای روی آن صورت نگرفته است، اثر درمانی آن بر روی گروهی از بیماری‌های کلیوی به نام بیماری های گلومرولی است. این بیماری ها مربوط به التهاب است و به بیماری هایی اطلاق میشود که به فیلتر های کوچک کلیه که خون را پاک می‌کنند، آسیب می‌رساند. عصاره پنجه شیطان به مهار تشکیل نوعی از نیتریت ها کمک می نماید. این عصاره ممکن است داروهای ضدالتهابی بالقوه در درمان بیماری های التهابی گلومرولی محسوب شوند.
درمان جوش
از ضمادهای موضعی پنجه شیطان برای درمان زخم ها، جوش و ضایعات پوستی استفاده می شود.
تسکین درد کمر و گردن
برخی از شواهد حاکی از آن است که گیاه پنجه شیطان می تواند برای درد کمر و گردن نیز مفید باشد. پژوهش ها نشان دادند که مصرف عصاره گیاه پنجه شیطان برای دردهای خفیف تا متوسط کمر، گردن و شانه موثراست.
مکمل های حاوی گیاه پنجه شیطان
قرص پین لیز گلدن لایف
قرص پین لیز گلدن لایف با منشا کاملا طبیعی، حاوی عصاره زنجبیل، گیاه پنجه شیطان و ترکیب متیل سولفونیل متان بوده و با تحریک ساخت کلاژن باعث بازسازی غضروف، کاهش سرعت پیشرفت آرتروز و کاهش دردهای مفصلی می شود. همچنین به بهبود عملکرد فیزیکی و کاهش درد ماهیچه ها کمک مینماید. ترکیبات موجود این محصول از پوکی استخوان و افزایش ریسک شکستگی های استخوانی جلوگیری می نماید.
قرص دویلتفین آیریانیک
قرص دویلتفین آیریانیک حاوی 400 میلی گرم گیاه پنجه شیطان است. قرص دویلتفین موجب تسکین درد و التهاب مفاصل، بهبود عملکرد فیزیکی و کاهش دردهای عضلانی در بیماران مبتلا به استئوآرتریت میگردد. می‌تواند سردردها و دردهای میگرنی، دردهای آرتروز و روماتیسم، کمر درد و از این قبیل دردها را تسکین و تب را کاهش دهد.
قرص تالنتال رازک
قرص تالنتال رازک از جمله مکمل های سلامت مفاصل است که با منشا کاملا طبیعی، حاوی 480 میلی گرم گیاه پنجه شیطان میباشد. گیاه پنجه شیطان موجود در قرص تالنتال رازک می‌تواند موجب بهبود عملکرد فیزیکی بدن، بهبود بیماری آرتریت روماتوئید و کاهش درد ماهیچه‌ها گردد. 
نحوه مصرف گیاه پنجه شیطان
روزانه سه بار به میزان ۰/۱ تا ۰/۲۵ گرم از این داروی گیاهی را که به شکل کپسول یا جوشانده موجود است (مایع تهیه شده در اثر جوشاندن گیاه مورد نظر درآب)، مصرف نمایید.
استفاده از دوز روزانه 600-2610 میلی گرم پنجه شیطان برای درمان پوکی استخوان و کمردرد توصیه شده است.
مضرات مصرف گیاه پنجه شیطان
-با وجود گسترده بودن خواص گیاه پنجه شیطان در درمان بیماری‌ها، استفاده از این گیاه در دوران بارداری و شیردهی باید با احتیاط صورت گیرد.
-استفاده از این گیاه، برای بیماران مبتلا به زخم معده و دوازدهه یا سنگ های صفراوی ممنوع است.
-گیاه پنجه شیطان اثرات پزشکی جدی روی قلب بر جای می‌گذارد، بنابراین افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا فشار خون بالا یا پایین باید قبل از مصرف، با پزشک مشورت نمایند.
-پنجه شیطان ممکن است قند خون را کاهش دهد. استفاده از آن به همراه داروهایی که قند خون را پایین می آورند ممکن است باعث پایین آمدن بیش از حد قند خون شود. سطح گلوکز خون را مرتب کنترل نمایید.
-پنجه شیطان ممکن است باعث کاهش سطح سدیم در بدن شود. این مسئله در افرادی که سطح سدیم پایینی دارند می تواند مشکل زا باشد.
نکات قابل توجه در مصرف گیاه پنجه شیطان
عوارض جانبی گزارش شده، خفیف هستند که شایعترین آنها اسهال میباشد. عوارض جانبی نادر شامل واکنش های آلرژیک، سردرد و سرفه است. از مصرف خودسرانه گیاه و فراورده‌های جانبی آن پرهیز نمایید.
برخی از داروها توسط کبد تغییر یافته و تجزیه می شوند.
پنجه شیطان ممکن است سرعت تجزیه برخی داروها توسط کبد را کاهش دهد.
مصرف مکمل های پنجه شیطان با داروهایی که توسط کبد تجزیه می شوند ممکن است عوارض جانبی داروها را افزایش دهد.
داروی انعقاد خون وارفارین (با نام‌های تجاری مانند کومادین و یانتوون) نیز ممکن است تحت تأثیر این گیاه قرار بگیرد.
کلام پایانی
گیاه پنجه شیطان یک داروی گیاهی با اثر ضد درد، ادرار آور و آرامبخش می باشد که می تواند برای دردهای مزمن بسیار موثر باشد. تسکین درد کمر و گردن، کاهش علائم نقرس، تقویت مفاصل و حفظ سلامت کبد و صفرا از خواص گیاه پنجه شیطان است. نحوه مصرف و مضرات آن در این مقاله بیان گردیده است. جهت تهیه مکمل های حاوی گیاه پنجه شیطان میتوانید به وب سایت فارماکالا مراجعه فرمایید.
در این بخش از مجله فارماکالا با ما همراه باشید با مطالبی در رابطه با گیاه پنجه شیطان