ورزش و تغذیه مناسب اساس پيشرفت اطفال، كودكان و نوجوانان و شکل گیری و سلامت استخوان ها است. اما متأسفانه به دنبال پيشرفت فناوري و اختراعات، سبك زندگي متناسب با مشاغل كم تحرك، دستخوش تغيير شده است. فارما کالا در این مقاله تاثیر ورزش و مکمل کلسیم بر تراکم استخوان را مورد برررسی قرار داده است.
تاثیرات فعاليت بدنی
تأثير كوتاه مدت زندگي كم تحرك موارد زیر میباشد:
-انرژي خروجي كمتر، خطر ابتلا به چاقي و تأثير بلندمدت آن
-توسعة مهارت هاي حركتي ناموزون
-عدم صلاحيت براي شركت در تمرين يا ورزش و به طور كلي زندگي با كيفيت نامطلوب
در مواردي نيز كم تحركي به بروز خطر بيماري قلبي، ديابت، فشار خون بالا، برخي سرطان ها و حتي مرگ زودرس جوانان منجر مي شود. از اين رو به دليل اهميت فعاليت هاي بدني در زندگي جوانان در راستاي سلامت و رشد بدني مطلوب، گاهي بايد برنامه هايي كه مداخله نيز ناميده مي شوند، برای افزايش منظم مشاركت كودكان در فعاليت هاي بدني، كاهش رفتار انزواطلبي و سلامت آنان طراحي شود.
تمرين ورزشي به معناي فعاليت بدني منظم و نظامدار، مانند ورزش هاي سوئدي، وزنه برداري، دويدن و فعاليت هاي مختلف ديگر در زمان هاي معين است. در اصل فعاليت بدني منظم عبارت است از انجام ورزش يا فعاليت تمريني به مدت دست كم 3 ساعت در هفته، در طول 9 ماه از سال يا بيشتر می باشد. با توجه به اين تعريف، صرف تكيه كردن به تحرك ذاتي كودكان براي تامين نيازهاي كودكان به فعاليت بدني كافي نيست.
سلامت استخوان
استوپروز، نوعي بيماري است كه با نشانه هايي مانند چگالي پايين مواد معدني و تركيبات بيوشيمي در بافت استخواني مشخص مي شود. سازوكارهايي كه به استئوپروز منجر مي شوند، به طور كامل شناخته نشده اند، اما دو عامل مهم و موثر در اين زمينه، سطح چگالي استخواني شكل گرفته طي دوران كودكي و نوجواني و ميزان بازجذب و از دست دادن مواد معدني است كه موجب كاهش چگالي استخوان مي شود.
استخوان با چگالي و تركيب ضعيف در معرض خطر شكستگي قرار خواهد گرفت. كاهش چگالي استخوان بر اثر بازجذب استخواني به ضعف استخواني منجر مي شود، برعكس تأثيرات مثبت در استخوان و مقاومت بيشتر آن نتيجة افزايش چگالي استخوان است.
تاثیر فعالیت های بدنی بر سلامت استخوان
بر اساس اين نظرية مكانيكي، استخوان ها نسبت به بار وارده به استخوان با اضافه كردن مواد معدني پاسخ مي دهند. ازاين رو در فعاليت هايي با پرش ها و برخوردهاي زياد كه با تحمل وزن همراه است و استخوان با بار مكانيكي بيشتري برخورد مي كند، مقدار جذب مواد معدني استخوان افزايش مي يابد.
تمرينات تحمل وزن شامل فعاليت هايي است كه فرد در تعامل مستقيم با نيروي جاذبه است و تعداد جهش ها و پرش ها در اين تمرينات زياد است. بسكتبال و واليبال نمونه هايي از ورزش هاي تحمل وزن با شدت بالا هستند. در واقع، در اين تمرينات مقدار حركات عمودي در فعاليت بدني مورد نظر است، چرا كه اين حركات به طور مشخص در ارتباط با فعاليت هاي تحمل وزن بر روي اسكلت بدن و در نتيجه افزايش چگالي استخوان می باشد.
تاثیر مکمل کلسیم بر سلامت استخوان
مصرف مكمل هاي غذايي كلسيم نيز روش تاييد شده اي است كه در بيشتر تحقيقات براي افزايش چگالي مواد معدني استخوان بررسي شده است. مصرف مكمل هاي كلسيم براي بزرگسالان منعي نداشته است، اما درمورد كودكان اين مكمل ها به صورت مواد غذايي غني شده مانند شكلات، كيك كارامل، آب ميوه ها و پودرهاي مخصوص نوشيدني مورد استفاده قرار مي گيرند.
نتیجه گیری
در مجموع، تحقیقات اخیر بر اهميت فعاليت بدني تا صرف مصرف مكمل هاي غذايي كلسيم تأكيد دارد و مويد اين نظرية مكانيكي در زمينه استخوان هاست كه “استخوان ها نسبت به بار وارده از طريق اضافه كردن مواد معدني پاسخ مي دهند”.
ازاين رو بايد توجه داشته باشيم كه شيوه هاي زندگي كم تحرك و حتي بي تحركي هاي حاد مانند بستري شدن در بيمارستان، ممكن است بازجذب استخواني بيشتري را نسبت به جذب استخواني موجب شود و نوجوانان نتوانند تراکم املاح استخوان (BMD) غني اي براي دوره هاي بعدي زندگي خود ذخيره سازند و بيماران نيز در معرض خطرهاي مرتبط با استخوان هاي خود قرار گيرند.
همچنين پايين بودن نرم وضعيت چگالي مواد معدني افراد سالم تهراني نسبت به نرم سني مورد نظر آنها در اروپا و آمريكا نشان مي دهد، ايراني ها نسبت به اروپايي ها و آمريكايي ها مواد معدني بيشتري از دست مي دهند يا به طور كلي وضعيت چگالي پايين تري را در طول زندگي خود كسب مي كنند.
تاثيرات مثبت حاصل از برنامه هاي مداخله اي در سال هاي قبل از بلوغ روشن مي سازد كه كودكان بايد به فعاليت بدني و افزايش كلسيم مصرفي به منظور جلوگيري از پوكي استخوان و شكستگي هاي ناشي از آن تشويق شوند و نياز به برنامه هاي مداخله اي برنامه ريزي شده و منظم براي افراد احساس مي شود.
نویسندگان: رسول حمايت طلب، احمد نيك روان.