برای داشتن بارداری سالم و به دنیا آوردن فرزندی سالم، لازم است که از تمامی آنچه ممکن است در این دوران با آن مواجه شوید، اطلاعاتی داشته باشید تا اگر در این مسیر با مشکلی مواجه شدید از قبل آمادگی لازم را داشته باشید. یکی از مشکلات شایع این دوران دیابت بارداری است که اگر تحت کنترل قرار نگیرد می تواند عوارض خطرناکی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. به همین دلیل پیشگیری و تشخیص دیابت بارداری از اهمیت بسیاری برخوردار است. البته جای نگرانی وجود ندارد، زیرا اکثر بارداری ها به سلامت پایان می‌پذیرند، ولی کسب اطلاعات بیشتر و تلاش برای حفظ سلامتی خود و فرزند دلبندتان می تواند موجب بالا رفتن اعتماد به نفس شما شده و آسوده تر خواهید بود. برای ایمن نگهداشتن خود و فرزندتان پیشنهاد می کنیم مطالب زیر را مطالعه کنید.
دیابت و بارداری
خطراتی که جنین مادر دیابتی را تهدید میکند
خطراتی که جنین مادر دیابتی را تهدید میکنند زایمان زود‌رس، سقط جنین، اختلالات مادرزادی (دیابت حاملگی موجب اختلال مادرزادی نمی‌شود.)، ماکروزومی (غول‌پیکری)، افت قند خون نوزاد پس از تولد (هیپوگلیسمی)، زردی طول کشیده نوزاد و سندرم زجر تنفسی نوزاد میباشند. خطراتی که مادر را تهدید میکنند بدتر شدن گرفتاری شبکیه چشم (رتینوپاتی)، بدتر شدن گرفتاری کلیه‌ها (نفروپاتی)، افزایش عفونت‌های ادراری و واژن، مسمومیت حاملگی (فشار خون بالا همراه با وجود پروتئین در ادرار) و سخت‌زایی و سزارین میباشند.
انواع دیابت بارداری و خطراتی که نوزاد مادر دیابتی را تهدید میکند در ویدئوی زیر بررسی شده است.
دیابت بارداری
دیابت بارداری شایع ترین اختلال متابولیک دوران بارداری است که حدود 5 درصد بارداری ها را تحت تاثیر قرار می دهد. دیابت بارداری، نوعی از دیابت می باشد که در زمان حاملگی بصورت افزایش قندخون تشخیص داده می شود. علت آن هورمون های ترشح شده از جفت است که اثرات ضد انسولینی دارند که با ترشح انسولین توسط سلول های لوزالمعده مادر اثر این هورمون ها خنثی می شود ولی مقدار ترشح انسولین افراد مستعد برای جبران کافی نیست. افزایش غیر طبیعی قند خون در دوران بارداری می تواند منجر به عوارض مادری و جنینی شود لذا پیشگیری و کنترل آن در طی دوران بارداری ضروری می باشد.
مشکلات جنین مادر دیابتی
تشخیص دیابت بارداری
دیابت در بارداری به دو دسته تقسیم میشود، اول دیابتی که پیش از بارداری تشخیص داده شده و با بارداری همراه میشود و دوم دیابت بارداری که اختلال در تحمل کربوهیدرات ها است و برای نخستین بار در بارداری تشخیص داده میشود. دیابت بارداری اغلب بدون علامت است. به همين دليل است كه در تمام زنان حامله بين هفته هاي 24 و 28 قند خون اندازه گيري مي شود. تشخیص دیابت بارداری به‌وسیله آزمون تحمل گلوکز 100 گرم سه ساعته انجام میشود که در این آزمون وجود حداقل دو نوبت اختلال برای تشخیص ضروری است. در ایران همه خانم های باردار در سه ماهه اول بارداری از نظر ابتلا به دیابت بارداری غربالگری می شوند. در اغلب اوقات دیابت بارداری را می توان در طول این دوره کنترل و درمان کرد.
دلایل ابتلا به دیابت بارداری
سن بیش از 25 سال
اضافه وزن و چاقی
سابقه دیابت نوع 2 در افراد درجه اول خانواده
قرار داشتن میزان قند خون درفاز پیش دیابت قبل از بارداری (بالاتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر)
داشتن سابقه دیابت بارداری در حاملگی قبلی
تولد نوزاد با وزن 4 کیلو گرم و یا بیشتر
سابقه تولد نوزاد مرده
دلایل ابتلا به دیابت بارداری
عوارض دیابت بارداری بعد از تولد جنین
دیابت بارداری همچنین می تواند پس از زایمان نیز سبب بروز مشکلاتی برای نوزاد شود. از جمله این موارد می توان به مشکلات تنفسی از جمله سندرم دیسترس تنفسی اشاره کرد. این مورد یک مشکل تنفسی است که در اثر فقدان سورفاکتانت کافی در ریه ها ایجاد می شود. سورفاکتانت نوعی پروتئین است که از روی هم خوابیدن کیسه های هوایی کوچک در ریه ها جلوگیری می کند. همچنین یرقان از عوارض دیابت بعد از تولد جنین است که در این بیماری پوست و چشمان نوزاد زرد رنگ می شوند. این بیماری در هنگام عملکرد یا رشد نامناسب کبد به وجود می آید. قند خون پایین (هیپوگلایسمی)، ابتلا به چاقی در آینده و ابتلا به دیابت در آینده از دیگر عوارض دیابت بارداری بر روی جنین بعد از تولد نوزاد است.
پیشگیری از دیابت بارداری
برای پیشگیری از دیابت بارداری می توان از رژیمی متناسب و سالم پیروی کرد، که این رژیم شامل مصرف کربوهیدرات های تصفیه نشده (آرد غلات کامل)، پروتئین بدون چربی و چربی سالم است. ورزش‌های ایمن برای بارداری مثل یوگای بارداری، پیلاتس، پیاده‌روی و شنا را اجرا کنید. در واقع کلید حل معما تحت کنترل نگه داشتن وزنتان است. اغلب موارد می توان با اصلاح رژیم غذایی و ورزش دیابت بارداری را کنترل کرد. با متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیمی سالم به شما پیشنهاد کند.
در برنامه غذایی خود از تمام گروه های غذایی استفاده کنید.
سعی کنید غذای مورد استفاده خود را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر استفاده کنید (در 3 وعده اصلی و 2-3 میان وعده)
دریافت مواد غذایی قندی مثل شیرینی ها، قند، شکر، عسل، خرما را می توان بمقدار بسیار کم با نظر کارشناس تغذیه استفاده کرد.
مصرف شیرینی جات را طبق نظر کارشناس تغذیه به حداقل برسانید.
مواد غذایی نشاسته ای مثل نان، برنج، سیب زمینی و ماکارانی را در میزان توصیه شده توسط کارشناس تغذیه مصرف نمایید.
روزانه حتما از مواد غذایی فیبردار مانند میوه، سبزی، حبوبات و غلات سبوس دار استفاده کنید.
به خاطر داشته باشيد كه نياز شما به گروه شير و لبنيات بيشتر از زمانيست كه باردار نيستيد.
راه پیشگیری از دیابت بارداری
رژیم غذایی برای جلوگیری از دیابت بارداری
در طی دوران حاملگی، ممکن است براي جلوگیری از افزایش و یا کاهش های قند خون، برنامه غذایی به تغییرات نیاز داشته باشد. بعضی مادران حامله فکر میکنند باید برای دو نفر غذا بخورند؛ این صحیح نیست. در طی دوران حاملگی کافی است روزانه کالری مصرفی را فقط 300 کالری افزایش بدهید. غذای سالم شامل مواد غذایی زیر است. بنابراین باید از پرخوری در دوران بارداری بپرهیزیم.
سبزیجات
غلات کامل
لبنیات کم‌چرب
میوه‌ها
حبوبات
گوشت بدون چربی
ماکیان
ماهی‌ها
درمان دیابت بارداری با تزریق انسولین
بعضی از موارد اقدامات غیردارویی قادر به حفظ قندخون در محدوده مناسب نیست و مادر باردار نیاز به استفاده از دارو پیدا می کند که معمولا انسولین است ولی در موارد خاص و با نظر پزشک معالج می توان از داروهای خوراکی مانند متفورمین نیز استفاده کرد. پزشکتان نحوه تزریق انسولین را به شما خواهد آموخت. این کار با استفاده از سرنگ یا قلم های انسولین انجام می شود. تزریق انسولین برای کنترل دیابت بارداری هیچ ضرری برای مادر و جنین ندارد. شروع تزریق انسولین به معنی رها کردن رژیم غذایی و ورزش نیست و این دو بایستی هماهنگ با مصرف دارو ادامه یابند.
راه های درمان دیابت بارداری
کلام پایانی
دیابت مادر، عوارض متعددي بر روي جنین و مادر محتمل است که با کنترل مناسب قند خون پیش از بارداري، در تمام طول بارداري و حتی حین زایمان، میتوان از وقوع آنها پیشگیري نمود. هرچند برخی از عوارض دیابت بر روي جنین پایدار هستند، اما بسیاري از آنها با مراقبت هاي دقیق پس از تولد قابل کنترل و درمان میباشند.