کمر درد در دوران بارداری بسیار شایع است. این عارضه معمولا بخش طبیعی از بارداری است و بیماری محسوب نمی شود. در این دوران، وزنتان بالا میرود، مرکز ثقل در بدنتان تغییر میکند و هورمون ها رباط مفاصل لگن را شل میکنند. با این حال، در اغلب موارد میتوان از کمر درد دوران بارداری جلوگیری کرد و یا آن را تسکین داد. برای تسکین این درد، داروهای ضد التهابی زیادی وجود دارند که مصرف آن ها در دوران بارداری بلامانع است. اما برخی مادران به استفاده از داروهای شیمیایی علاقه ای ندارند. به همین خاطر این گروه از مادران میتوانند از روش های غیر شیمیایی برای درمان کمر درد خود استفاده کنند. در این مقاله دلایل کمر درد در اوایل بارداری و راه های کاهش کمر درد در اوایل بارداری بیان میگردد.
دلایل کمر درد در اوایل بارداری
تغييرات هورمونی
بین هفته های هفتم و دهم، هورمونی به اسم رلکسین در بدن ترشح میشود. این هورمون بندها، عضلات و مفصل ها ( به خصوص نواحی لگنی) را آرام می نماید تا فضای کافی برای رشد کودک بوجود بیاید. همچنين رلکسین در باز شدن کانال واژن موقع زایمان نیز مؤثر است. در نتیجه، هماهنگی و ثبات مفصل ها ستون فقرات و لگن به هم خورده و کمر درد در نواحی پائین کمر بوجود می آید. بعلاوه بعضی مادران با ترشح هورمون پروژسترون و استرادیل، دچار درد مفصل ها و هایپرموبیلیتی (شل شدن مفصل) می شوند.
جدا شدن عضلات
با بزرگ شدن رحم، عضلات موازی و راست شکم که از دنده‌ها شروع و به استخوان شرمگاهی متصل میگردد، از هم جدا می‌شوند. این جدایی عضلات نیز کمر درد را تشدید میکند.
اضافه وزن
در بارداری دوم به بعد یا در صورتی که مادر اضافه وزن داشته باشد، احتمال بروز کمر درد بیشتر است. کار سنگین، سابقه‌ی کمر درد یا درد لگن و اصابت ضربه به لگن میتواند از عوامل بروز کمر درد در دوران بارداری باشد. اگرچه کمر درد همواره با بارداری همراه است اما غیر قابل درمان نیست به شرط آن که بتوانیم به علت آن پی ببریم و راهی برای تسکین درد پیدا کنیم.
پارگی کیسه آب
پزشکان توصیه می کنند خانم‌ها مراقب گرفتگی رحم باشند که شبیه گرفتگی های دوره پریودی است. درصورتی که این حس توسط کمر درد با فواصل منظم اتفاق بیفتد، میتواند علامت زایمان زودرس باشد. اگر چه مادر در این وضعیت میتواند قرص استامینوفن استفاده کند و استراحت کند. چنانچه کمر درد شدید باشد و با استراحت و دارو مسکن رفع نشود باید با پزشک تماس بگیرید.
استرس
اگرچه بارداری یکی از مهمترین اتفاقات زندگی است، با این حال میتواند عامل ایجاد استرس هم باشد و علاوه بر تأثیر گذاشتن بر حالات احساسی و روانی، تأثیر مستقیمی هم بر سلامت جسمی دارد. زنان باردار اغلب نشانه های استرس همچون سردرد، خستگی، درد عضلات، گرفتگی بدن و کمر درد را در خود مشاهده می نمایند.
راه های کاهش کمر درد در اوایل بارداری
به پهلو خوابیدن
خوابیدن بر شکم در دوران بارداری اصلا ایده خوبی نیست. درست است که خوابیدن به شکم راحت است و شاید هم دلتان برای آن تنگ شود اما خوابیدن بر روی شکم در دوران بارداری باعث تشدید درد کمر میشود. فراموش‌نکنید که دیر یا زود نوزاد شما به دنیا خواهد آمد، لذا بهتر است اکنون به خوابیدن به شیوه‌ی دیگری عادت کنید. به جای اینکه به شکم بخوابید و در آن حالت بمانید به شما توصیه می نماییم که در این دوران به پهلو بخوابید. اگر همچنان در خوابیدن به پهلو مشکل دارید برای راحتی میتوانید یک بالش در کنار خود بگذارید. پس از مدتی ممکن است به این مدل خوابیدن عادت نمایید، بطوری که ممکن است حتی پس از زایمان نیز به همان شکل بخوابید.
استفاده از کمپرس گرم و سرد
استفاده از کمپرس گرم و سرد و کیسه آب گرم برای تسکین کمر درد در دوران بارداری، مفید میباشد. درصورتی‌که پزشک اجازه دهد، میتوانید در روز به مدت 20 دقیقه و در دفعات مختلف از این کمپرس سرد برای تسکین درد استفاده نمایید و پس از گذشت دو یا سه روز نیز، میتوانید از کیسه آب گرم استفاده کنید. از قرار دادن کسیه آب گرم بر روی شکم اجتناب نمایید.
استفاده از ماساژ
ماساژ معجزه میکند، به شرطی که متخصصی را انتخاب نمایید که در زمینه ماساژ بارداری آموزش دیده باشد. توصیه می‌کنیم قبل از شروع ماساژدرمانی بررسی کنید که آیا شرکت بیمه هزینه این درمان را پوشش می‌دهد یا خیر. از آنجایی که ماساژ غالباً بخشی از درمان پزشکی در دوران بارداری محسوب میشود، اگر نسخه پزشک مبنی بر ضرورت ماساژدرمانی را ارائه دهید، ممکن است شرکت بیمه هزینه درمان را بپردازد.
رژیم غذایی متعادل و مغذی
روند افزایش وزن خود را در دوران بارداری کنترل کنید، به یاد داشته باشید که اگر وزنتان بیش از حد اضافه شود، فشار بیشتری بر روی عضلات کمر اعمال میشود. برخورداری از یک رژیم غذایی مغذی و متعادل بخش مهمی از یک بارداری سالم است. اگر از یک الگوی غذایی صحیح پیروی میکنید باید در مصرف کربوهیدرات، چربی و پروتئین تعادل داشته باشید و انواع میوه‌ها و سبزیجات را مصرف نمایید. همچنین بهتر است برای تسکین کمر درد کافئین را به طور کامل از برنامه غذایی خود حذف کنید، بدین ترتیب به طور طبیعی از این درد رهایی پیدا میکنید.
ورزش
از فعالیت شدید بدنی در دوران بارداری باید اجتناب شود. این عدم فعالیت می تواند درد کمر را بدتر کند و حتی ممکن است آسیب جدی به ستون فقرات وارد کند. با این حال، تمرینات کششی ملایم و متوسط می تواند برای طیف وسیعی از عضلات کمر و مشکلات مشترک در دوران بارداری مفید باشد. همیشه قبل از شروع هر برنامه ورزشی با دکتر خود صحبت نمایید. چون برنامه ورزشی در دوران بارداری متفاوت از برنامه های ورزشی معمولی است. فعالیت های فیزیکی ملایم مانند یوگا برای تسکین کمر درد در دوران بارداری مفید میباشد.
استراحت کافی
بارداری زمان به چالش کشیدن بدن شماست. این به معنی آن نیست که باید از فعالیت های روزمره زندگی خود دور شوید و تمام طول شبانه روز را بخوابید. منظور از استراحتی که منجر به کاهش کمر درد در دوران باداری می شود، نشستن به شیوه ای است که فشار بر روی کمر و پاها نباشد. به یاد داشته باشید که کل وزن سر، تنه و بازوها از طریق کمر به باسن و پاها منتقل می شود. با افزایش وزن بدن و بزرگ شدن دور شکم بیش از حالت طبیعی، در حین راه رفتن یا ایستادن، به کمر فشار اضافه وارد می شود. پس استراحت کنید تا کمر دردتان کمتر شود.
اصلاح فرم بدن
چون شکم‌تان سنگین تر شده، احتمال این که ترغیب شوید، هنگام ایستادن یا نشستن قوز کنید، بیشتر میشود. به وضعیت اندامی‌ت ان توجه نمایید و اگر نقصی وجود دارد، آن را اصلاح نمایید. به این ترتیب فشار از روی کمر برداشته میشود و عضلات مرکزی تقویت میشود.
لباس مناسب
کفش پاشنه کوتاهی بپوشید که به خوبی گودی کف پا را پوشش می دهد (کفش صاف نپوشید). از پوشیدن کفش پاشنه بلند بپرهیزید زیرا تعادلتان را به‌هم میزند و باعث افتادن شما میشود. همچنین بهتر است کمربند بارداری استفاده کنید. با این که تحقیق پیرامون تاثیر کمربند بارداری محدود است، اما بعضی مادران از تاثیر آن راضی هستند.
مراجعه به پزشک
اگر در زمان بارداری دچار کمر دردی شوید که بیش از دو هفته طول بکشد، باید با پزشکتان مشورت نمایید. در این صورت ممکن است پزشک به شما داروهای استامینوفن و یا روش های درمانی دیگری را پیشنهاد نماید. به خاطر داشته باشید که درد کمر در زمان بارداری امکان دارد علامت زایمان زودرس یا عفونت ادراری باشد. اگر در دوران بارداری دچار کمر درد هستید که همراه با خونریزی واژینال، تب و یا سوزش در هنگام ادرار همراه است، با پزشک خود تماس بگیرید.
استفاده از دارو
اگر روش‌های تسکین دردی که به آنها اشاره شد، کمکی به برطرف شدن کمر دردتان نکرد، میتوانید استامینوفن مصرف نمایید. مصرف استامینوفن (تایلنول) در دوران بارداری خطری ندارد، اما اگر در مصرف آن زیاده‌روی نمایید به کبدتان آسیب میزند؛ بنابراین فقط در صورت لزوم استامینوفن مصرف نمایید. حتماً درباره دوز و دستور مصرف دارو با پزشک خود نیز مشورت نمایید. در دوران بارداری به هیچ وجه از پمادهای مخصوص رفع دردهای عضلانی و مفصلی استفاده نکنید، چون این داروها معمولاً حاوی آسپرین هستند که مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.
کلام پایانی
به دلایل بسیار میتوان گفت بارداری دوران حساسی برای یک مادر محسوب میشود. ممکن است مادران در این دوران دردهای بسیار زیادی را تحمل کنند ولی درد شایع در اوایل بارداری کمر درد میباشد. اضافه وزن و پارگی کیسه آب از دلایل کمر درد در اوایل بارداری میباشد. به پهلو خوابیدن، استفاده از کمپرس گرم و سرد، ورزش و استفاده از ماساژ از راه های کاهش کمر درد در اوایل بارداری است. اگر با رعایت نکات بیان شده، همچنان کمر درد شما ادامه پیدا کرد، بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایید، زیرا ممکن است علامت زایمان زودرس یا عفونت ادراری باشد. جهت تهیه کیسه آب گرم و سایر ملزومات مادر باردار به سایت فارماکالا مراجعه نمایید.
در این بخش از مجله فارماکالا با ما همراه باشید با مطالب روز در رابطه با کمر درد اوایل بارداری