وقتی صحبت از شپش می شود اکثر ما تصویر دوران قدیم و افرادی با لباس های کهنه و سر و صورت کثیف را مجسم می کنیم که لباس و سر آن ها پر از شپش است. اما واقعیت این است که شپش حشره ای است که همچنان در جامعه های پیشرفته هم توانسته به زندگی انگلی خود ادامه دهد. شپش سر (پدیکلوزیس سر) یکی از مشکلات مهم بهداشتی است که گستره جهانی دارد و هر جامعه ای اعم از جوامع فقیر، درحال پیشرفت و پیشرفته را آلوده می‌کند.
شپش سر
راه های انتقال شپش سر
شپش بیماری شایعی است که بویژه در کودکانی که در سنین پنج تا 12 سال یعنی در دوران مهدکودک تا راهنمایی به سر می‌برند، دیده می‌شود. شپش سر بال ندارد و نمی‌تواند با پرش از شخصی به شخص دیگر منتقل شود؛ تماس نزدیک کودکان با یکدیگر در این سنین و استفاده از وسایل مشترک مانند شانه، روسری و … باعث می‌شود که شپش از مویی به موی دیگر منتقل شود.
زمانی که وارد موی جدید می‌شود، در جایی از سر که حرارت مناسبی دارد، چسبیده و شروع به تخم گذاری می‌کند. حدود یک هفته تا 10 روز تخم‌ها باز شده و شپش‌های جدید ایجاد می‌شوند. راه های درمان آن در ادامه بیان میگردد.
-تماس نزدیک سرها به‌خصوص در دانش‌آموزان یا اعضای یک خانواده
-استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند شانه، برس، روسری و کلاه
-قرار دادن وسایل شخصی فرد آلوده در کنار وسایل دیگران
-قرار دادن وسایل در کمدهای آلوده (مانند کمد استخرها)
-وسایل هتل و خوابگاه‌ها از جمله ملحفه و پتو
راه های انتقال شپش
شناخت شپش سر
شپش حشره ای انگلی است که از خون انسان تغذیه می کند و خود انواع مختلفی دارد که هر یک از آن ها محیط و میزبان خاصی را می پسندند. شپش های سر انسان حشره ای به طول یک تا سه میلیمتر است که به رنگ سفید، خاکستری یا قهوه ای دیده می شود. این حشره در لا به لای موی انسان زندگی می کند و توسط قلاب های قدرتمند به موهای انسان چسبیده و از خون پوست سر انسان تغذیه می کند.
جنس ماده این حشره روزانه تا ۱۰ تخم می گذارد.
این تخم ها رشک نامیده می شوند و ممکن است با شوره اشتباه گرفته شوند؛ اما چند تفاوت عمده دارند. رشک ها کروی یا بیضی شکل هستند و معمولا به سختی از موی سر جدا می شوند و برای جدا کردن آن ها نیاز به استفاده از ناخن است.
افراد در معرض آلودگی با شپش سر
شیوع شپش سر در هر شخص و با هر سنی رخ می‌دهد، اما در کودکان دبستانی شایع‌تر است. همچنین در دختران به دلیل اینکه موهای بلند و پرحجمی دارند بیشتر دیده می‌شود. افراد سفید پوست نیز بیش از سیاه‌پوستان به عارضه دچار می‌شوند.
شیوع آلودگی در مکان‌های پرتردد و پرجمعیت مانند مدارس، پادگان، خوابگاه و زندان به‌مراتب بیشتر از مکان‌های کم‌جمعیت است. همچنین در فصل سرد شایع‌تر از فصل گرم است.
افراد در معرض آلودگی شپش
علائم بروز شپش در سر
احساس حرکت چیزی بر روی پوست سر
وجود برجستگی‌های قرمز و ملتهب بر روی پوست سر
مشاهده حشرات بالغ بر روی پوست سر
زخم و خراشیدگی پوست و احساس سوزش در
دیدن دانه‌هایی شبیه به شوره سر که به ریشه موها چسبیده‌اند و جدا کردن آنها چندان آسان نیست.
علائم بروز شپش در سر
راه های درمان شپش سر
درمان شپش سر با سرکه
سرکه درمان بسیار آسان و مؤثری برای از بین بردن شپش سر است. میزان بالای اسید استیک موجود در سرکه می‌تواند شپش‌های سر را با موفقیت نابود کند. به‌علاوه، سرکه به حل کردن تخم‌های شپش مرده نیز کمک می‌کند. مقادیر مساوی از سرکه و روغن معدنی را با هم مخلوط کنید. این مخلوط را قبل از رفتن به رختخواب به پوست سر و مویتان بمالید.
سر و موهایتان را با کلاه حمام بپوشانید و بگذارید تمام شب روی سرتان بماند. صبح روز بعد موهایتان را با شامپو بشویید. روش دیگر این است که سرکه را با مقدار مساوی آب رقیق کنید و از این محلول برای آبکشی موهای تازه شسته‌تان استفاده کنید. اجازه دهید ده دقیقه روی موهایتان بماند، سپس دوباره موها را با آب بشویید.
یکی از این دو روش را به‌مدت دو ماه، دو یا سه بار در هفته تکرار کنید و پس از استفاده از این درمان، موهایتان را به‌طور کامل با یک شانه‌ی ضدشپش شانه بزنید.
محلول ضد شپش نایلیس فارماکالا
درمان شپش سر با سرکه
مایونز برای درمان شپش
یکی دیگر از درمان‌های خانگی محبوب برای شپش سر مایونز است. مایونز می‌تواند این هیولاهای کوچک را با موفقیت خفه کند و در نهایت آنها را بکُشد. دپارتمان بهداشت مینه‌سوتا نیز استفاده از مایونز را روش قابل قبولی برای درمان شپش سر معرفی کرده است.
موهایتان را کاملا به سُس مایونز آغشته کنید.
آنها را محکم با پلاستیک یا کلاه حمام بپوشانید. همچنین می‌توانید روی پلاستیک را با حوله بپوشانید.
اجازه بدهید حداقل پنج تا شش ساعت روی موهایتان بماند.
موها را به‌خوبی با شامپو بشویید.
سرتان را کاملا با سشوار خشک کنید، چون جریان هوای گرم به نابودی شپش‌ها کمک می‌کند.
از یک شانه ضدشپش برای جدا کردن شپش‌ها و تخم‌های شپش از مو استفاده کنید.
این کار را هفته‌ای یک بار به‌مدت حدود دو ماه تکرار کنید.
مایونز برای درمان شپش
روغن درخت چای برای رفع شپش
روغن درخت چای، یک ماده حشره کش طبیعی است که می‌تواند شپش های سر را به‌طور مؤثری از بین ببرد و به تسکین خارش کمک کند. هر ۳۰ گرم شامپو را با سه تا پنج قطره روغن درخت چای مخلوط کنید. موها را با این مخلوط شامپو کنید و سپس آب بکشید. وقتی موها خشک شدند، آنها را با یک شانه ضدشپش شانه بزنید تا شپش‌ها از موهایتان جدا شوند.
راه های پیشگیری از ابتلا به شپش
هر فردی با رعایت بهداشت می تواند شخصا از درگیری با شپش پیشگیری نماید.
باید به طور مرتب و منظم استحمام کرد، و در روز به دفعات زیاد موهای سر را شانه نمود.
اگر آلودگی شدید باشد بهتر است لباس و ملحفه در آب جوش به مدت 30 دقیقه جوشانده شود و از اطو و خشک کن برای خشک کردن لباس ها استفاده شود.
از لوازم شخصی و لباس های افراد آلوده به هیچ عنوان نباید استفاده کرد.
پس از هر تعطیلات باید دانش آموزان پس از بازگشت به محیط آموزشی معاینه شوند.
دانش آمـوزان در زنگ هـای ورزش باید لباس های خود را بـه صورت جداگانه و در کیف های دستی جداگانه نگهداری کنند.
پیشگیری از ابتلا به شپش
کلام پایانی در مورد شپش سر
استفاده خودسرانه از برخی داروهای ضد شپش می تواند حساسیت زا باشد یا در مواردی موجب مقاوم تر شدن انگل شود. بنابراین توصیه می شود ضمن توجه به رعایت بهداشت فردی از درمان های خودسرانه برای از بین برد شپش پرهیز شود. با توجه به این که انگل شپش مدت زیادی خارج از پوست بدن زنده نمی ماند، شستشو و ضدعفونی کردن بیش از حد البسه لزومی ندارد، اما رعایت بهداشت کلی محیط توصیه می شود.