در اصطلاح پزشکی به ساییدن دندان‌ها یا فشار دادن فک و دندان‌ها روی هم، دندان قروچه (براکسیسم) گفته می‌شود. در کودکان دندان قروچه معمولاً زمانی که کودک به خواب عمیق فرو رفته یا زمانی که دارای استرس و فشار است، اتفاق می‌افتد. در ادامه دلایل دندان قروچه کودک و راه درمان آن ارائه میگردد.
دندان قروچه یا براکسیسم
در ویدئوی زیر دلایل دندان قروچه در کودکان و راه های دزمان آن ارائه میگردد.
گاهی ممکن است هنگامی که کودک شما خوابیده است، متوجه حرکت مداوم دهان او شوید. در واقع این حرکات به‌طوری است که دندان‌ها به یکدیگر برخورد می‌کنند و صدای خرد یا ساییده شدن به گوش شما می‌خورد. مشکل دندان قروچه کردن (که با نام بروکسیزم نیز شناخته می‌شود)، عارضه‌ای نسبتاً شایع در میان کودکان قبل از سن مدرسه می‌باشد. اگرچه بسیاری از والدین از این واقعیت آگاه نیستند، اما کارشناسان پزشکی آن را جزء پنج مساله مهم دندان پزشکی قرار می‌دهند. بسیاری از کودکان (حدود 2 یا 3 کودک از هر 10 کودک) کم و بیش به این مساله مبتلا هستند اما بیشتر آنها با رشد و بزرگ شدن به تدریج این مشکل را پشت سر می‌گذارند. طبق تحقیقات انجام شده در بیشتر کودکان این پدیده تقریبا از سن سه و نیم سالگی شروع می‌شود و هنگامی که کودک به سن شش سالگی می‌رسد، به طور طبیعی برطرف می‌شود. بروکسیزم، چه قفل شدن دندان‌ها در بیداری و چه دندان قروچه کردن در خواب، با استرس و اضطراب مرتبط است. بیشتر کودکان به هنگام خواب دندان قروچه می‌کنند و این مشکل معمولاً در حدود سن 3 سالگی ایجاد می‌شود (البته ممکن است زمان شروع این عارضه زودتر و حتی در سن یک‌سالگی باشد). برای اکثر کودکان این عادت کوتاه مدت است و اکثر موارد آن تا سن 6 سالگی از بین خواهند رفت. با این حال برخی از کودکان تا سنین بالاتر نیز این عادت را نگه می‌دارند و حتی ممکن است بعضی از آنها تا نوجوانی و بزرگ‌سالی نیز درگیر آن باشند.
دندان قروچه یا براکسیسم
انواع دندان قروچه
اگر کودک در حالت بیداری و در طول روز دندان قروچه کند، به آن clenching گفته می‌شود. بسیاری از کودکان هنگام تمرکز برای انجام کارهای مختلف دندان قروچه می‌کنند. این نوع معمولا بدون داشتن بیماری زمینه‌ای در کودکان رخ می‌دهد.
نوع دیگر دندان قروچه کودکان در هنگام شب و حال خواب است. این نوع از دندان قروچه، bruxism گفته می‌شود. این نوع ممکن است با شدت زیاد و صدای بلندی همراه باشد که والدین متوجه آن می‌شوند. این نوع دندان قروجه ممکن است به دلایل مختلفی ازجمله اضطراب، مصرف دارو و … رخ دهد.
علائم و نشانه های دندان قروچه
تشخیص بروکسیزم در کودک ممکن است اندکی دشوار باشد چرا که خود او حتی متوجه دندان قروچه کردن خود نمی‌شود. می‌توانید شبانه به هنگام خواب کودک او را بررسی کنید و ببینید که آیا صداهای ناشی از دندان قروچه به گوش می‌رسند یا خیر. اگر کودک شما به هنگام جویدن غذا احساس درد کرده و یا فک او دردناک شده است، این موارد می‌توانند از علائم بروکسیزم باشند.
ساییده شدن دندان ها بر یکدیگر به قدری است که امکان دارد از صدای آن از خواب بیدار شوید.
دندان‌ها به حالت شکسته یا بریده شده در آمده‌اند.
درد یا حساسیت در دندان ایجاد می‌شود.
عضلات فک به‌صورت کامل باز یا بسته نمی‌شوند.
احساس درد در فک، صورت یا گردن وجود دارد.
اختلال در خواب ایجاد می‌شود.
اختلال خواب کودک از علائم دندان قروچه
دلایل دندان قروچه کودک
فرم فک و دهان
طبق نظر متخصصین هنوز به صورت دقیق و قطعی دلیل بروز دندان قروچه در کودکان مشخص نشده است. در برخی از موارد به دلیل کج بودن دندان یا اینکه دندان‌های فک بالا و فک پایین به شکل مناسبی ردیف نشده‌اند، کودکان اقدام به ساییدن دندان‌ها می‌کنند.
رویش دندان
بعضی دیگر از کودکان در مقابل ناراحتی دردهایی چون گوش درد یا درد رویش دندان اینگونه واکنش نشان می‌دهند. در واقع آنها این کار را به عنوان راه حلی برای کاهش درد دندان انجام می‌دهند همانگونه که هنگام درد عضله آن را مالش می‌دهند. البته در بیشتر کودکان با رشد طبیعی آنها عوامل شایع ذکر شده برای دندان قروچه نیز برطرف می‌شود.
مشکلات و ترمیم‌های دندانی اشتباه
دندان‌ها به صورتی طراحی و ایجاد شده‌اند که در هنگام بسته شدن فک به صورت کامل بر روی یکدیگر قرار گرفته و در هم چفت می‌شوند. اما گاهی اوقات ترمیم‌های اشتباهی که در دندان کودک انجام می‌شود، آناتومی و فرم صحیح دندان‌ها را به هم می‌ریزد. همین امر سبب ایجاد دندان قروچه در کودک می‌شود. در چنین شرایط باید نزد یک دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی بروید تا در صورت نیاز، به ترمیم یا ارتودنسی دندان بپردازند.
مشکلات سلامتی
این مشکلات می‌توانند از کمبود آب بدن و کمبودهای غذایی تا آلرژی‌ها و حتی انگل کرمک متفاوت باشند.
مشکلات پزشکی
به‌دلیل برخی از مشکلات پزشکی مانند فلج مغزی یا مصرف برخی از داروهای خاص ایجاد شده باشد.
اضطراب و استرس
اضطراب و استرس یکی دیگر از عوامل دندان قروچه به شمار می‌رود که می‌تواند ناشی از فشار عصبی، خشم یا عصبانیت باشد. برای نمونه کودک ممکن است به خاطر عواملی چون امتحانات مدرسه، اضافه شدن یک خواهر یا برادر جدید به اعضای خانواده و … دچار نگرانی شود. حتی مشاجره کردن با پدر و مادر یا خواهر و برادر نیز می‌تواند استرس کافی برای کودک بوجود آورد که در اثر آن ممکن است ساییدن یا به هم فشار دادن دندان‌ها را به همراه داشته باشد.
بیش فعالی
در بعضی از کودکان که دچار بیش فعالی هستند نیز دندان قروچه مشاهده شده است. همچنین در کودکانی که دچار فلج مغزی هستند یا کودکانی که داروهای خاصی را مصرف می‌کنند نیز ممکن است دندان قروچه بروز پیدا کند.
پستانک
پستانک نیز می‌تواند یک عامل بروز دندان قروچه باشد. ممکن است کودک زمان استفاده از پستانک عادت به حرکت دادن فک خود داشته باشد. وقتی که کودک بزرگتر شده و از پستانک گرفته می‌شود، این عادت حرکت دادن فک در او باقی می‌ماند و باعث ساییده شدن دندان‌ها می‌شود.
سابقه خانوادگی
اگر هر یک از افراد خانواده دچار دندان قروچه باشد، احتمال اینکه کودک خانواده نیز دچار این اختلال شود، وجود دارد.
دلایل دندان قروچه کودک
راه های درمان دندان قروچه
مراجعه به پزشک
صحبت با پزشک متخصص کودکان: پزشک متخصص می‌تواند دلایل استرس را تشخیص داده روش مناسبی برای برطرف کردن آن پیشنهاد دهد.
آماده کردن کودک برای خواب شب
برای او یک قصه تعریف کنید.
یک موسیقی آرامش بخش برای او پخش نمایید.
با او صحبت کنید، حتی صحبت کردن در مورد اتفاقات روزانه و نشان دادن میزان محبت و حمایت خود از او باعث آرامش او می‌شود.
حمام آب گرم قبل از خواب، باعث آرامش کودک به خصوص وقتی اضطراب دارد می‌شود.
اگر کودک شما اختلال خواب دارد، انجام حرکات کششی ملایم می‌تواند موثر باشد به خصوص اگر شما هم با او همراهی کنید تجربه‌ای سرگرم کننده برای او خواهد بود.
استفاده از محافظ
با توجه به علت‌های مختلفی که برای دندان قروچه معرفی شد، بهتر است ابتدا به دنبال ریشه یابی و یافتن علت دندان قروچه کودکان باشید. به این صورت با برطرف کردن مشکل اصلی می‌توانید از دندان قروچه کودک خود جلوگیری کنید. در این زمان می‌توانید از محافظ دندان یا Night guard برای کودک خود استفاده کنید. در مواردی که دندان قروچه باعث ایجاد دردهای فک و صورت شده یا به دندان‌ها آسیب وارد شده باشد دندان پزشک می‌تواند اقدام به تجویز نوع خاصی از محافظ دندان نماید. این وسیله در دهان کودک و روی دندان‌های او قرار می‌گیرد و شبیه به وسیله‌ای است که ورزشکاران (در ورزش‌هایی مثل بوکس) از آن استفاده می‌کنند. در طول روز یا شب و هر هنگام که کودک دندان قروچه می‌کند باید این محافظ درون دهان او قرار بگیرد. این محافظ دو مزیت مهم برای کودک به همراه دارد. اول اینگه در هنگام خواب یا بیداری و در زمان دندان قروچه از ایجاد آسیب و شکستگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. در نهایت نیز استفاده منظم از آن باعث می‌شود این عادت از کودک شما دور شود.
استفاده از محافظ برای درمان دندان قروچه
صرف کردن زمان کافی برای کودک
هرچند کار (شغل) مهم است، اما فرزند شما هم بسیار مهم است. همیشه برای خانواده خود زمان کافی صرف نمایید. این کار نه تنها باعث ایجاد ارتباط عاطفی عمیق بین شما می‌شود بلکه موجب ایجاد آرامش و آسودگی خاطر در کودک می‌شود.
انجام بازی های شاد و مفرح
انجام این نوع از بازی‌ها نه تنها باعث تفریح کودک می‌شود بلکه یک اقدام موثر برای مقابله با دندان قروچه به حساب می‌آید. بازی و تفریحاتی مثل شن بازی و خاک بازی (مثل ساختن قلعه شنی) یا انواع آب بازی و بازی با تفنگ آب پاش جزء تفریحات مورد علاقه کودکان به شمار می‌آید.
روکش و پل دندانی
در موارد حاد، ممکن است لازم باشد تا دندانپزشک از پل یا روکش دندان استفاده کرده و سطوح دندان شما را به کلی اصلاح کند.
درمان دندان های حساس
بروکسیزم می‌تواند باعث ساییده شدن دندان‌های شما شده و حساسیت دندان‌ها را بالا ببرد.
درمان استرس
می‌توان با مراقبت‌های مناسب و مخصوص، از بروکسیزم کودکان در اثر استرس جلوگیری کرد. خبر خوب اینکه اکثر کودکان در نهایت این عادت را کنار می‌گذارند، ولی تعیین وقت ملاقات با دندانپزشک و تشخیص عارضه ضرری نداشته و به شما این اجازه را می‌دهد تا این عارضه را به بهترین شکل درمان کنید.
تراز فک
دندان‌پزشکان ما احتمالاً موقعیت فک را با کمک ارتودنسی اصلاح خواهند کرد. در مواردی که موقعیت فک کودک شما نامناسب است، ممکن است دندانپزشک از عمل جراحی فک استفاده کند.
درمان دندان قروچه توسط دندان پزشک
کلام پایانی
فرم فک و دهان، رویش دندان، اضطراب و استرس، سابقه خانوادگی و پستانک از دلایل ابتلا به دندان قروچه اند. راه های درمان آن شامل مراجعه به دندان پزشک، استفاده از محافظ، درمان دندان های حساس و رفع استرس میباشند.