مزایا و عوارض ید درمانی برای سلامتی
ید (Iodine)، بعنوان یک عنصر شیمیایی یکی از مواد معدنی مهم برای سلامت بدن است. بدن انسان قادر به تولید ید نیست بنابراین مصرف کافی آن در رژیم غذایی ضروری به حساب می آید. ید درمانی اهمیت به سزایی در سلامت بدن دارد. در این مقاله، نقش ید در بدن، مزایا و عوارض ید درمانی به همراه نکات مهم مربوطه مورد بررسی قرار گرفته است.
ید درمانی
ید درمانی برای سلامتی
ید، سازنده هورمون تیروئید است که عامل ضروری برای فرآیند رشد، سیستم عصبی و متابولیسم بدن میباشد. ید در غده تیروئید که در جلوی گردن واقع شده است، جذب میگردد تا در آنجا به هورمون های تیروکسین۳ و تری یدوتیرونین۴ که هورمون های غده تیروئید هستند، تبدیل گردد. این دو هورمون با فعالیت متابولیکی بدن ارتباط داشته و برای تولید انرژی، تنظیم دمای بدن، تنفس، قوام عضلات، ساخت و تخریب بافت‌های مختلف بدن و همچنین تکامل جسمی و ذهنی ضروری هستند. وجود ید به اندازه ای برای عملکرد غده تیروئید اهمیت دارد که حدود 4/3 ید بدن در این غده قرار گرفته است. مزایا و عوارض ید درمانی از مواردی اند که در ادامه به آنها میپردازیم.
منابع غذایی حاوی ید
ید مورد نیاز بدن باید از طریق رژیم غذایی تامین شود. ید موجود در غذا بسیار کم است، مگر اینکه در حین تهیه به آن اضافه شده باشد. غذا های فرآوری شده به علت افزودن نمک یددار به طور معمول حاوی ید بیشتری هستند. از منابع حاوی ید میتوان به خرچنگ، میگو، صدف، ماهی ها و جلبک های دریایی، نان و نمک یددار، اشاره نمود.
غذا های ید دار
علائم کمبود ید
تشخیص علائم کمبود ید در درجه اول از طریق تشخیص علائم تیروئید میباشد.
غده تیروئید که با لمس کردن آن احساس درد همراه باشد.
مشکلات تنفسی، به ویژه هنگام خوابیدن
مشکل در بلعیدن غذا
خستگی
گواتر بزرگ شده قابل مشاهده
گواتر بزرگ شده از علائم کمبود ید
احساس شدید سرما، علی رغم دمای معمولی
افسردگی
بروز مشکلاتی در زمینه قدرت حافظه و تمرکز و ضعف قوای ذهنی
افزایش وزن غیر عمدی
و ریزش مو از علائم کمبود ید میباشند.
ریزش مو از علائم کمبود ید
خواص ید درمانی
درمان سرطان تیروئید
در واقع مصرف ید برای درمان سرطان تیروئید با کوچک کردن تدریجی غده و در نهایت از بین بردن کامل آن انجام میشود. این روش درمان از آنچه به نظر میرسد، به مراتب امن‌تر بوده و در حقیقت، رایج ترین روش درمان به شمار می‌آید. ید رادیواکتیو برخلاف دارو های ضد تیروئید، یک درمان دائمی و مطمئن برای سرطان تیروئید است.
رفع ناراحتی تیروئید
در این روش بیماران از ید رادیواکتیو به شکل قرص خوراکی استفاده می کنند؛ بدین ترتیب نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست و پس از مصرف، پزشک به بررسی وضعیت بیمار می پردازد. حدود شش ماه طول میکشد تا ید درمانی به طور کامل اثر کند تا بخشی از غده یا کل آن از بین رود. در رابطه با تاثیر ید رادیواکتیو بر سایر سلول های بدن، باید گفت که این ماده بیشترین جذب را در غده تیروئید دارد و دیگر سلول ها به مراتب در معرض خطر و تخریب کمتری هستند. پزشکان توصیه میکنند مصرف مایعات افزایش یابد تا ید رادیواکتیو سریع تر همراه ادرار از بدن خارج شود.
رفع ناراحتی تیروئید از خواص ید درمانی
کاهش ابتلا به بیماری گواتر
گواتر به عنوان یک پاسخ مستقیم بدن در صورت ابتلا به کمبود ید ایجاد می شود. میتوان گفت این عامل شایع ترین و اصلی ترین علت گواتر در سراسر جهان است.
بهبود زخم پا در افراد دیابتی
استفاده از ید بر روی زخم های پا در افراد دارای بیماری دیابت، باعث بهبود وضعیت زخم ها خواهد شد.
کاهش تورم مخاط رحم
شستشوی واژن با محلول ید به شکل پوویدون آیوداین پیش از سزارین خطر التهاب پوشش رحم را کاهش میدهد. همچنین باعث کاهش خطر عفونت و تب خواهد شد. البته به نظر میرسد که استفاده از پوویدون آیوداین بهتر از شستشو با داروهای کلرهگزیدین یا مترونیدازول نیست.
کاهش تورم مخاط رحم از خواص ید درمانی
درمان عفونت ها
ید می تواند بصورت موضعی به شکل مایع مورد استفاده قرار گیرد تا به معالجه و جلوگیری از عفونت کمک کند. استفاده از محلول موضعی ید با کشتن باکتری ها در زخم های خفیف و خراش های جزئی باعث ضدعفونی کردن بدن می شود.
درمان عفونت جدی لثه
تحقیقات نشان میدهند که شستشو دهان با محلول حاوی ید به شکل پوویدون آیوداین در طی درمان های غیرجراحی برای عفونت های لثه به کاهش عمق لثه کمک می کند.
سلامت دوران بارداری
در دوران بارداری بدن به ید بیشتری احتیاج دارد. در واقع مصرف ید در دوران بارداری به رشد مغز در جنین کمک فراوانی میکند.
سلامت دوران بارداری از خواص ید درمانی
محافظت در برابر آلودگی های رادیواکتیو
در مورد شرایط اضطراری آلودگی های تشعشعات رادیواکتو یا هسته ای، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، استفاده از یدید پتاسیم (KI) را برای محافظت از غده تیروئید در برابر صدمات ناشی از اشعه توصیه میکند. این داروها به دو شکل قرص و شربت در دسترس هستند.
عوارض احتمالی ید درمانی
شایع ترین عارضه پس از ید درمانی با ید رادیواکتیو، کم کاری تیروئید است. ید رادیواکتیو غالباً مقدار زیادی سلول غده تیروئید را از بین می‌برد و باعث میشود تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی نباشد؛ درست مخالف مشکلی که بیمار قبل از ید درمانی داشت.
عوارض جانبی مصرف ید ممکن است شامل حالت تهوع و معده درد، آبریزش بینی، سر درد، و اسهال باشد. در افراد حساس، مصرف ید میتواند عوارضی از جمله تورم لب و صورت (آنژیوادم)، خونریزی شدید و کبودی، تب، درد مفاصل، بزرگ شدن غدد لنفاوی، کهیر و مرگ ایجاد کند. با این حال بروز چنین حساسیت هایی بسیار نادر است.
عوارض احتمالی ید درمانی
طعم فلز در دهان که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد.
حالت تهوع که معمولاً یک تا دو روز پس از درمان فروکش میکند.
تورم غدد بزاقی که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد. این مسئله ناشی از جذب ید توسط غدد بزاقی است. بیمار میتواند یک روز پس از دریافت دوز، با فرضاً خوردن یک قطره لیمو، جریان بزاق را تحریک نماید.
نکات قابل توجه در ید درمانی
خانم های باردار یا افرادی که قصد دارند در شش ماه آینده باردار شوند نباید از روش ید درمانی استفاده کنند؛ چرا که این روش غده تیروئید جنین را از بین برده و باعث بروز مشکلاتی برای آن میشود.
استفاده از روش ید درمانی در دوران شیردهی نیز توصیه نمی شود.
نکات ید درمانی در شیردهی
پس از ید درمانی همواره از نوزادان و کودکان فاصله بگیرید و فاصله خود با زنان باردار را تا دو الی سه هفته حفظ کنید.
کلام پایانی
ید یکی از مواد معدنی مهم برای بدن است که در سلامتی تیروئید، کاهش ریسک ابتلا به گواتر، درمان سرطان تیروئید، بهبود زخم پا در افراد دارای بیماری دیابت، کاهش تورم مخاط رحم، درمان عفونت ها و بهبود سلامت نوزاد در دوران بارداری نقشی اساسی دارد. در حالی که وجود مقدار مناسبی ید باعث کمک به حفظ سلامت کلی تیروئید میشود، مصرف بیش از اندازه ید نیز میتواند باعث تاثیرات منفی بر سلامت غده تیروئید شود.
به همین دلیل نباید بدون مشاوره با پزشک متخصص در این زمینه مکمل های حاوی این ماده معدنی مهم را سرخود مصرف کرد. جلبک دریایی، ماهی کاد، شیر و تخم مرغ از اصلی‌ترین منابع غذایی حاوی ید هستند. با در نظر گرفتن مزایا و عوارض ید درمانی که در این مقاله مطرح شد، میتوانید جهت تهیه مکمل های حاوی ید به وب سایت فارماکالا مراجعه فرمایید.