- مکمل های غذایی
- مکمل کودک
- مکمل کمک درمانی
- مکمل های ورزشی
- مکمل زیبایی
- مکمل های گیاهی
- مکمل جنسی و باروری
- مکمل مادر
روانپزشک یا روانشناس
روانپزشک یا روانشناس
تعریف روانپزشک
روانپزشک، یک پزشک متخصص است که در زمینه تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات روانی و عاطفی فعالیت می‌کند. روانپزشکان دارای تحصیلات پزشکی و تخصصی در زمینه روانپزشکی هستند و برخلاف روانشناسان، قادر به تجویز داروهای روانپزشکی هستند. آن‌ها به درمان بیماران با استفاده از ترکیبی از دارودرمانی، روان‌درمانی و دیگر روش‌های درمانی می‌پردازند.
تعریف روانشناس
روانشناس، یک متخصص در زمینه مطالعه رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان است. روانشناسان با استفاده از روش‌های علمی به بررسی و تحلیل افکار، احساسات، و رفتارهای افراد می‌پردازند تا به درک بهتری از عملکرد ذهنی و روانی آن‌ها برسند. برخلاف روانپزشکان، روانشناسان معمولاً مجوز تجویز دارو ندارند و عمدتاً با استفاده از روش‌های روان‌درمانی و مشاوره به درمان مراجعین خود می‌پردازند.
وظایف اصلی یک روانپزشک
- تشخیص اختلالات روانی: از طریق مصاحبه‌ها، آزمایش‌ها و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار.
- تجویز دارو: برای مدیریت و درمان اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اسکیزوفرنی و اختلالات دوقطبی.
- روان‌درمانی: ارائه جلسات مشاوره و روان‌درمانی برای کمک به بیماران در مواجهه با مشکلات عاطفی و رفتاری.
- مدیریت درمان: پیگیری و ارزیابی اثربخشی درمان و انجام تغییرات لازم.
- آموزش و مشاوره: ارائه آموزش و مشاوره به خانواده‌ها و دیگر افراد مرتبط با بیمار.
روانپزشکان می‌توانند در محیط‌های مختلفی مانند بیمارستان‌ها، کلینیک‌های تخصصی، مراکز مشاوره و مطب‌های خصوصی فعالیت کنند.
وظایف اصلی یک روانشناس
- ارزیابی و تشخیص: استفاده از آزمون‌ها، مصاحبه‌ها و روش‌های دیگر برای ارزیابی وضعیت روانی و عاطفی افراد.
- روان‌درمانی و مشاوره: ارائه جلسات درمانی به منظور کمک به مراجعین در مواجهه با مشکلات روانی، عاطفی و رفتاری.
- تحقیق: انجام تحقیقات علمی به منظور توسعه دانش در زمینه‌های مختلف روانشناسی.
- آموزش: آموزش مهارت‌ها و دانش روانشناسی به دانشجویان، مراجعین و جامعه.
- مشاوره: ارائه مشاوره به افراد، خانواده‌ها و گروه‌ها برای بهبود سلامت روانی و ارتقای کیفیت زندگی.
روانشناسان می‌توانند در محیط‌های متنوعی مانند مدارس، مراکز درمانی، شرکت‌ها، بیمارستان‌ها، مراکز تحقیقاتی و مطب‌های خصوصی فعالیت کنند. همچنین، تخصص‌های مختلفی در روانشناسی وجود دارد، از جمله روانشناسی بالینی، روانشناسی تربیتی، روانشناسی صنعتی و سازمانی، روانشناسی مشاوره‌ای، و روانشناسی سلامت.
روانشناسی در حوزه سلامت روان اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا برخی از مراجعین، نیاز به درمان‌های غیردارویی دارند. انواع روانشناس کارهای مختلف درمان مانند زوج‌درمانی، خانواده درمانی و مشاوره را انجام می‌دهند. بنابراین نباید افراد تصور بکنند که مراجعه به روانشناس امری بی‌فایده است. متاسفانه یکی از تصورات غلطی که در زمینه مراجعه به روانشناس وجود دارد این است که روانشناس توصیه‌هایی می‌کند که از کتاب‌ها می‌توان مطالعه کرد و نیاز به مراجعه حضوری یا غیرحضوری به او نیست.
در چه مواردی به روانپزشک مراجعه کنیم؟
۱. افسردگی:
افسردگی نوعی اختلال خلقی است که با احساس غم، خشم یا از دست دادن توصیف می‌شود. شخص افسرده معمولا حسی شبیه به تنفر از خود را دارد و عزت نفس او پایین است. ممکن است افسردگی به‌قدری شدید باشد که روی فعالیت‌های روزمره تأثیر منفی داشته باشد یا روی روابط و برخی بیماری‌های مزمن تأثیر بگذارد. مشکلاتی مانند آرتروز، آسم، بیماری قلبی عروقی، سرطان، دیابت و چاقی در زمان بروز علائم افسردگی بدتر می‌شوند. اگر شخصی دچار علائمی مانند حس اضطراب، ناامیدی و بی‌ارزشی، گریه زیاد، احساس ناراحتی و عصبانیت، کاهش انرژی، مشکل در خواب و افکار خودکشی دارد، باید سریعا به روانپزشک مراجعه کند.
۲. اختلال دوقطبی:
اختلال دوقطبی باعث تغییرات شدید در خلق‌وخو می‌شود. شخص در دو حالت اوج هیجان (شیدایی) و اوج ناراحتی (افسردگی) مدام تغییر می‌کند. در زمان افسردگی بیمار احساس ناراحتی و ناامیدی می‌کند و علاقه خود را به بسیاری از چیزها از دست می‌دهد. وقتی به سمت شیدایی تغییر می‌کند، احساس سرخوشی، انرژی زیاد و تحریک‌پذیری غیرعادی می‌کند. این نوسانات خلقی می‌تواند تأثیر بسیار زیادی روی انرژی، فعالیت، خواب، قضاوت، رفتار و توانایی تفکر داشته باشد. این نوسانات خلقی ممکن است چندین بار در سال تکرار شود. در بیشتر مواقع این مشکل با دارو و روان‌درمانی درمان می‌شود.
۳. اختلال اضطراب:
اضطراب بخش طبیعی از زندگی است که همه ما در طول زندگی آن را تجربه می‌کنیم. اما در اختلال اضطراب شخص اغلب نگرانی و ترس شدید دارد. این ترس بیش از حد بوده و به طور مداوم تکرار می‌شود. بیمار در دوره‌های مکرر دچار حملات پانیک می‌شود. حمله پانیک احساس نگرانی و ترس شدید است که به طور ناگهانی ایجاد شده و در چند دقیقه به اوج خود می‌رسد.
روانپزشک یا روانشناس
4. اختلالات وسواس اجباری:
اختلال وسواس جبری یا OCD الگویی از رفتارها و ترس‌های ناخواسته است که باعث انجام رفتارهای تکراری از روی اجبار می‌شود. این بیماری می‌تواند فعالیت‌های روزانه را مختل کند و باعث ناراحتی شود. این بیماران اگر بخواهند وسواس خود را نادیده بگیرند، بیشتر دچار اضطراب می‌شوند. در نهایت برای کنترل و کاهش اضطراب خود مجبور هستند، اعمال اجباری را انجام دهند.
در فرد مبتلا به اختلال وسواس اجباری این چرخه مدام تکرار می‌شود و آن افکار و تمایلات آزاردهنده مدام بازمی‌گردند. به‌عنوان‌مثال ممکن است شخص از آلوده‌شدن به میکروب ترس زیادی داشته باشد. به همین دلیل مدام دست‌های خود را می‌شوید و تا زمانی که زخم شود یا ترک بردارد، به این کار ادامه می‌دهد.
5. توهمات:
توهم نشانه‌ای از بیماری‌های روانی بوده و نسبتا شایع است. محققان به طور دقیق نمی‌دانند، چرا برخی افراد دچار توهم می‌شوند. به‌عنوان‌مثال افراد مبتلا به اسکیزوفرنی چنین عارضه‌ای را تجربه می‌کنند. اما دلیل ایجاد این مشکل معلوم نیست. توهمات انواع مختلفی دارد که شامل توهم شنوایی، بصری، بویایی، چشایی، لمسی و جسمی می‌شود. مشکلاتی مانند مواد مخدر، اختلالات روانی پس از زایمان، اضطراب و افسردگی، ترک الکل، زوال عقل، تشنج، میگرن و اختلالات خواب می‌توانند باعث توهم در فرد شوند.
6. اختلال استرس پس از حادثه:
اختلال استرس بعد از حادثه یا PTSD پس از یک رویداد وحشتناک ایجاد می‌شود. ممکن است شخص آن رویداد را تجربه کرده باشد یا فقط آن را دیده باشد. علائمی مانند فلاش‌بک، کابوس، اضطراب شدید و افکار غیر قابل کنترل باعث ناراحتی شخص می‌شوند. بسیاری از افراد زمانی که یک رویداد آسیب‌زا را تجربه می‌کنند، در کنار آمدن با آن حادثه دچار مشکل هستند. اما به‌مرور زمان و مراقبت از خود بهتر می‌شوند. زمانی که علائم هر روز بدتر می‌شوند و پس از ماه‌ها یا سال‌ها بهبود پیدا نمی‌کند، احتمالا شخص دچار اختلال استرس پس از حادثه شده‌است.
7. بی‌خوابی و مشکلات خواب:
بی خوابی نوعی اختلال است که باعث می‌شود، شخص نتواند راحت به خواب برود یا خیلی زود از خواب بیدار شود و دوباره نخوابد. در نتیجه شخص همیشه احساس خستگی می‌کند و سطح انرژی او پایین می‌آید. علاوه بر تغییرات خلق‌وخو، اختلال خواب باعث مشکلاتی در سلامتی، عملکرد کلی و کیفیت زندگی می‌شود.
8. افکار خودکشی:
افکار خودکشی به دودسته تقسیم می‌شوند. برخی افراد ممکن است تفکرات واضحی از خودکشی و برنامه‌ریزی برای آن داشته باشند. برخی افراد هم تنها به مردن فکر می‌کنند و تصور می‌کنند لیاقت این زندگی را ندارند. در این شرایط ممکن است شخص با اقداماتی مانند پرهیز از خوردن الکل، انجام تکنیک‌های آرامبخش و رفتن به جایی امن از شر افکار خودکشی خلاص شود. بهترین اقدام این است که به روانپزشک مراجعه کرد. برخی از بیماری‌های زمینه‌ای روانی مانند افسردگی شدید، جنون، اختلال دوقطبی، مصرف مواد، اختلالات خوردن و اضطراب باعث بروز این افکار می‌شوند.
9. اختلال کم توجهی- بیش فعالی:
اختلال بیش‌فعالی میلیون‌ها کودک را در سراسر جهان درگیر کرده است. این بیماری می‌تواند ترکیبی از مشکلاتی مانند بیش‌فعالی و مشکل در حفظ تمرکز باشد. معمولا کودکانی که دچار اختلال بیش‌فعالی هستند، با مشکلاتی مانند اعتماد به نفس پایین، روابط آشفته و عملکرد ضعیف در مدرسه مواجه می‌شوند.
10. ناتوانی در تمرکز:
در انجام کارها و عملکرد مناسب تمرکز بسیار مهم است. همه ما گاهی دچار مشکل در تمرکز می‌شویم. اما زمانی که این مشکل ادامه داشته باشد، تأثیر بسیار منفی در تصمیمات زندگی می‌گذارد. برخی از اختلالات روانی و بیماری‌ها می‌توانند باعث ناتوانی در تمرکز شوند.
روانپزشک یا روانشناس
در چه مواردی به روانشناس مراجعه کنیم؟
1.افت عملکرد شغلی یا تحصیلی
2.تجربه ضربه عاطفی(ترومای روانی)
3.انواع فوبیا یا ترس ها
4.نیاز به کمک برای توسعه فردی
5.نیاز به کمک در بهبود روابط عاطفی
6.حل اختلافات خانوادگی
7.کنار آمدن با تغییرات زندگی
8.نیاز به راهنمایی در تربیت فرزند
9.اختلال سوء مصرف مواد
10.مشاوره ازدواج
11.مشاوره فرزندپروری
درمان توسط روانپزشک با داروهای روانپزشکی
روانپزشک باتوجه‌به نوع بیماری در اولین مرحله داروهایی را تجویز می‌کند. داروهایی که ممکن است تجویز کند، عبارت‌اند از:
- داروهای ضدافسردگی
- داروهای ضد روان‌پریشی
- تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو
- محرک‌ها
- آرام‌بخش‌ها
روانپزشک پس از شروع مصرف دارو علائم بهبودی و عوارض مربوط به داروها را بررسی می‌کند. در صورت نیاز ممکن است دوز داروها را تغییر دهد یا داروی دیگری را جایگزین کند. برخی داروها ممکن است روی سلامت سیستم ایمنی یا اندام‌های بدن تأثیر داشته باشند. روانپزشک برای اطمینان از سلامت جسمانی آزمایش‌هایی را تجویز می‌کند.
روانپزشک یا روانشناس
نکاتی درمورد ویزیت با متخصص اعصاب و روان یا روانپزشک
ملاقات اول با روان پزشک می تواند به شدت اضطراب آور باشد. اگر از قبل بدانید چه سوالاتی باید بپرسید و انتظار چه چیزی را باید داشته باشید، می توانید بهترین استفاده را از جلسه ببرید.
در جلسه اول باید انتظار یک تا دو ساعت وقت را داشت. بسیاری از روان پزشکان معاینه را با گرفتن علائم حیاتی (حرارت بدن، ضربان قلب و فشار خون) شروع می کنند تا یک درک کلی داشته باشند. احتمال گرفتن خون هم وجود دارد. با توجه به علائم، ممکن است پزشک آزمایشات بیشتری از شما بخواهد.
روان پزشک در مرحله اول سوالات زیادی از شما می پرسد تا علائم، سابقه خانوادگی، سابقه پزشکی، روش های درمان در گذشته و مصرف مواد و دارو را بهتر درک کند.
همچنین بهتر است فهرستی از داروهای نسخه ای و بدون نسخه را که مصرف می کنید تهیه کنید و همراه داشته باشید.
جهت مطالعه بیشتر در مورد اختلال وسواس و درمان افسردگی در خانه و اختلال اورتینک کلیک کنید.