شارکول یا زغال فعال نوعی پودر مفید، بی‌بو و سیاه و محصولی صنعتی است که از حرارت‌دادن مواد غنی از کربن مثل چوب، زغال سنگ نارس، پوست نارگیل یا خاک اره با دمای خیلی زیاد تولید می‌شود و نباید آن را با تکه های سوخته غذا یا زغالی که برای کباب زدن استفاده می‌کنید اشتباه بگیرید. هرچند هر دو از ماده پایه یکسانی ایجاد شده‌اند، زغال کبابی در دمای بالا تولید نمی‌شود و مواد اضافی آن برای انسان سمی است. زغال فعال برای درمان غیراختصاصی اورژانس در مسمومیت ناشی از اکثر داروها و مواد شیمیایی مصرف می‌شود. این دارو می‌تواند به بسیاری از سموم در معده پیوند یافته و جذب آنها را کاهش دهد. انواع اسهال را میتوان با کربن فعال درمان نمود.
زغال یا کربن فعال
تاثیر کربن فعال در درمان اسهال
زغال فعال بیوکربن داری زغال اکتیو بوده و از کربن سازی مواد گیاهی ساخته شده است. این دارو برای درمان اسهال ،سوﺀ هاضمه هیبر کلسترول لیما و کمک به جذب گازهای روده که مو جب نفخ می شوند نیز مصرف می شود. به عنوان داروی ضد اسهال، زغال فعال شده بسیاری از محرک ها را که موجب اسهال و ناراحتی گوارش می شوند، جذب سطحی می کند.
به عنوان پاد زهر این دارو مواد سمی خورده شده را جذب سطحی کرده ومانع از جذب انها در روده و معده می شود. شارکول به دو صورت قرص و پودر است که پودر آن باید در آب یا آب‌میوه‌های غیراسیدی حل شود. قرص های بیوکربن در صورت ابتلا به اسهال مصرف می شوند، به خصوص زمان سفر به کشورهای با ریسک بهداشتی بالا.
مکانیسم اثر کربن فعال
این زغال از کربن سازی مواد گیاهی تولید می شود. این ذرات به علت سطح پهنشان، قدرت جذب بالایی دارند. داروی زغال فعال به عنوان یک داروی ضد عفونی کننده با اتصال برگشت پذیر به سم در محیط معده به فعالیت می پردازد و در نهایت سم را از طریق مدفوع دفع می کند.
نحوه عملکرد کربن فعال
موارد استفاده از زغال فعال
استفاده از زغال فعال فقط برای درمان سوءمصرف و مسمومیت تأیید شده است. منتها به‌دلیل خاصیت پاکسازی قوی زغال فعال، استفاده از آن در بعضی موارد پیشنهاد می‌شود.
نوشیدن زغال فعال به پاکسازی سموم از بدن کمک می‌کند و در مراکز اورژانس برای درمان اوردوز و مسمومیت داروهایی همچون قرص داپسون، داروهای مالا، داروهای آرام‌بخش، کاربامازپین (تگرتول)، متیل‌گزانتین (محرک‌های ملایم)، مسدودکننده‌های کانال کلسیمی و داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی و سایر داروهای ضدالتهابی بدون نسخه استفاده می‌شود.
اگر فرد هشیار و آگاه باشد، ممکن است پزشک به او نوشیدنی حاوی پودر زغال فعال و آب بدهد. همچنین، در صورت لزوم، کادر پزشکی می‌توانند شارکول را از طریق لوله غذا به بینی یا دهان فرد وارد کنند. درمان اسهال و بازگرداندن عملکرد طبیعی دستگاه گوارش از دیگر موارد مصرف زغال فعال اند.
خواص کربن فعال برای سلامت بدن
سلامت کلیه
شارکول احتمالا با فیلترکردن سموم و داروهای حل‌نشده به بهبود عملکرد کلیه و کاهش آسیب و التهاب گوارشی مربوط به بیماری مزمن کلیوی کمک می‌کند. همچنین، به نظر می‌رسد زغال فعال به‌طور ویژه در حذف سموم مشتق از اوره که محصول جانبی اصلی هضم پروتئین است اثر دارد.
سلامت کلیه با زغال فعال
درمان نفخ روده
پودر زغال فعال می‌تواند نفخ شکم را از بین ببرد. افرادی که 10 روز و روزانه 3 بار مقدار 40 میلی‌گرم سیمتیکون و 140 میلی‌گرم زغال فعال مصرف می‌کنند کاهش معنی‌داری در دردهای شکمی بدون عوارض جانبی داشتند.
سلامت پوست
به گزارش محققان، زغال فعال به جذب ذرات ریز چرک، غبار، مواد شیمیایی، حذف سموم و باکتری های روی سطح پوست کمک می‌کند و حذف آنها را نیز ساده‌تر می‌کند. همچنین، برای درمان جوش و نیش حشرات و مار هم مؤثر است. منتها گزارش‌های موجود موثق نیستند.
از طرف دیگر، در سراسر دنیا متخصصان طب سنتی از شارکول موجود در پوست نارگیل برای درمان بیماری بافت‌های نرم مانند عفونت پوست استفاده می‌کنند. زغال فعال با جذب میکروب های مضر زخم با خاصیت آنتی‌باکتریایی دارد و در محصولات تجاری استفاده می‌شود.
سلامت پوست با کربن فعال
مقدار مصرف کربن فعال
جهت درمان اسهال به طور معمول میزان مصرف این دارو برای بزرگسالان، نوجوانان و کودکان بالای 2 سال 4 قرص، 3 بار در روز است مگر آنکه پزشک تجویز دیگر را صلاح بداند.
عوارض جانبی و منع مصرف زغال فعال
در موارد نادری مشکلات معده ای روده ای نظیر یبوست و استفراغ مشاهده شده است.
از آنجا که زغال فعال بدون تغییر دفع می‌شود، بعد از مصرف قرص‌های بیوکربن مدفوع برای مدتی به رنگ سیاه خواهد بود که کاملا بی ضرر است.
در صورت ابتلا به یبوست شدید و احتمال انسداد روده از مصرف زغال فعال اجتناب کنید.
مصرف طولانی این دارو برای رفع ناراحتیهای گوارشی کودکان زیر 3 سال،ممکن است سوء تغذیه ایجاد نماید.
اگر بیمار واکنش آلرژیک به زغال فعال داشته باشد، نباید از این دارو استفاده کند.
قبل از مصرف این دارو، در صورت حساسیت به سایر داروها یا ابتلا به بیماری کبدی، کلیوی یا هر نوع بیماری جدی دیگر، باید به پزشک خود اطلاع دهد.
منع مصرف زغال فعال
تداخل دارویی با کربن فعال
مصرف زغال دارویی می‌تواند قابلیت تاثیر داروهای خوراکی ضد بارداری / ضد تخمک گذاری را کاهش دهد، پس شاید لازم باشد بعد از مصرف زغال دارویی، برای جلوگیری از باردرای از روش دیگری استفاده نمایید.
نباید بیوکربن را به طور همزمان با داروهایی که موجب استفراغ می‌شوند مصرف نمود. به علاوه، نباید بیوکربن را همزمان با داروها و ترکیبات ضد اسهال حاوی تانن مصرف نمود.
از آنجایی که زغال دارویی خاصیت جذب بالایی دارد، ممکن است از تاثیر فراورده‌های دارویی دیگر بکاهد.
هشدار مصرف کربن فعال
اگر بیمار از این دارو در خانه برای درمان اسهال استفاده می کند، در صورتیکه اسهال بیش از دو روز ادامه یافت یا با تب همراه شد، باید مصرف دارو قطع شود.
دارو شکسته، خرد و جویده نشود و به طور کامل بلعیده شود.
در دوران بارداری و شیردهی طبق نظر پزشک مصرف گردد.
از مصرف بیش از اندازه مکمل جدا خودداری کنید.
هیچ‌کس نباید از زغال فعال برای درمان اوردوز یا مسمومیت در خانه استفاده کند.
هشدار مصرف کربن فعال
کلام پایانی
زغال فعال بیوکربن داری زغال اکتیو بوده و از کربن سازی مواد گیاهی ساخته شده است. انواع اسهال را میتوان با کربن فعال درمان نمود.
درمان نفخ روده، سلامت کلیه و سلامت پوست از دیگر خواص زغال فعال است. این ماده همچنین در درمان اوردوز و مسمومیت های دارویی مفید است. جهت تهیه مکمل های حاوی کربن فعال میتوانید به وب سایت فارماکالا مراجعه نمایید.