اسهال،علل و درمان ها

تعریف اسهال در سنین مختلف

اسهال به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد دچار مدفوع شل یا آبکی می‌شود و معمولاً با تکرر دفع همراه است. تعریف اسهال ممکن است با توجه به سن فرد متفاوت باشد:

1.نوزادان (تا 1 سالگی): برای نوزادان، اسهال معمولاً به معنای داشتن مدفوع آبکی یا بسیار شل است که بیش از حد معمول رخ می‌دهد. نوزادان معمولاً مدفوع نرم‌تری نسبت به بزرگسالان دارند، اما افزایش ناگهانی در تعداد دفعات و تغییر در قوام مدفوع ممکن است نشانه اسهال باشد.

2. کودکان (1 تا 5 سال): در این گروه سنی، اسهال معمولاً به معنای داشتن مدفوع آبکی یا بسیار شل است که بیش از سه بار در روز رخ می‌دهد. این تعریف به نسبت بیشتر از آنچه برای نوزادان معمول است، دقیق‌تر است.

3. بزرگسالان و نوجوانان: برای بزرگسالان و نوجوانان، اسهال به معنای داشتن مدفوع شل یا آبکی است که به‌طور غیرمعمول بیشتر از سه بار در روز دفع می‌شود.

انواع اسهال

اسهال به طور کلی به چند نوع مختلف تقسیم می‌شود که هر یک از آن‌ها می‌تواند بر اساس علت، مدت زمان و ویژگی‌های بالینی دسته‌بندی شود. انواع اصلی اسهال عبارتند از:

1. اسهال حاد
این نوع اسهال معمولاً ناگهانی شروع می‌شود و به مدت چند روز (معمولاً کمتر از دو هفته) ادامه دارد. شایع‌ترین علل آن شامل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی، مسمومیت غذایی، و مصرف داروها می‌باشد.

2. اسهال مزمن
این نوع اسهال به مدت بیش از دو هفته ادامه دارد و ممکن است به دلایل مختلفی از جمله بیماری‌های التهابی روده، سندرم روده تحریک‌پذیر، حساسیت‌های غذایی یا مشکلات متابولیکی باشد.

3. اسهال ترشحی
این نوع اسهال زمانی رخ می‌دهد که روده‌ها مقدار زیادی آب و الکترولیت‌ها را به داخل روده ترشح کنند. علل شایع شامل عفونت‌های باکتریایی مانند وبا و استفاده از برخی داروها می‌باشد.

4. اسهال اسموتیک
این نوع اسهال زمانی اتفاق می‌افتد که مواد حل‌نشده در روده آب را به خود جذب کرده و باعث افزایش حجم مدفوع می‌شوند. نمونه‌هایی از این نوع اسهال شامل عدم تحمل لاکتوز و مصرف بیش از حد برخی ملین‌ها است.

5. اسهال چرب (استئاتوره)
در این نوع اسهال، مدفوع حاوی چربی‌های غیر قابل جذب است که معمولاً به دلیل مشکلات گوارشی یا جذب مواد مغذی رخ می‌دهد. علل شایع شامل بیماری‌های پانکراس، بیماری سلیاک و برخی عفونت‌های انگلی می‌باشد.

6. اسهال التهابی
این نوع اسهال به علت التهاب در روده‌ها به وجود می‌آید و معمولاً با علائمی مانند وجود خون یا مخاط در مدفوع همراه است. بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون نمونه‌هایی از علل این نوع اسهال هستند.

7. اسهال عملکردی
این نوع اسهال بدون دلیل فیزیکی مشخص و بیشتر به علت اختلالات عملکردی روده‌ها رخ می‌دهد. سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) نمونه‌ای از این نوع اسهال است که با علائم متغیری مانند درد شکمی و تغییرات در الگوی مدفوع همراه است.

8. اسهال ناشی از داروها
مصرف برخی داروها مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، ملین‌ها و برخی داروهای شیمی‌درمانی می‌تواند منجر به اسهال شود. این نوع اسهال معمولاً پس از قطع داروی عامل بهبود می‌یابد.

برای تشخیص دقیق نوع اسهال و تعیین درمان مناسب، مشاوره با پزشک ضروری است.

درمان خانگی اسهال

درمان خانگی اسهال می‌تواند به کاهش علائم و تسریع در بهبود کمک کند. این درمان‌ها شامل تغییرات در رژیم غذایی، مصرف مایعات و استفاده از مواد طبیعی است. در ادامه به چندین روش خانگی برای درمان اسهال اشاره می‌شود:

1. مصرف مایعات فراوان

یکی از مهم‌ترین نکات در درمان اسهال، جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است.
– آب: مصرف آب زیاد برای جلوگیری از کم‌آبی بدن.
– محلول‌های خوراکی او آر اس (ORS): محلول‌های حاوی نمک و شکر که به جبران الکترولیت‌ها کمک می‌کنند.
– آب نارگیل: منبع خوبی از الکترولیت‌ها و مایعات.
– آب میوه‌های شفاف: مانند آب سیب.

2. رژیم غذایی مناسب

غذاهای زیر برای کاهش تحریک روده و بهبود اسهال مفید هستند:
– برنج سفید، نان تست، و سیب‌زمینی پخته: غذاهای ساده و کم‌فیبر.
– موز: منبع خوبی از پتاسیم.
– سیب پخته: حاوی پکتین که به جذب آب و کاهش اسهال کمک می‌کند.
– ماست پروبیوتیک: حاوی باکتری‌های مفید که به تعادل فلور روده کمک می‌کنند.

3. پرهیز از برخی غذاها و نوشیدنی‌ها

از مصرف مواد زیر در هنگام اسهال پرهیز کنید:
– محصولات لبنی: ممکن است هضم آنها دشوار باشد.
– غذاهای چرب و سرخ شده: می‌توانند روده را تحریک کنند.
– قهوه، الکل و نوشیدنی‌های گازدار: می‌توانند باعث افزایش دفع ادرار و کم‌آبی شوند.
– غذاهای پر فیبر و تند: ممکن است اسهال را تشدید کنند.

4. استفاده از مواد طبیعی

برخی مواد طبیعی می‌توانند به کاهش علائم اسهال کمک کنند:
– زنجبیل: چای زنجبیل می‌تواند به تسکین علائم گوارشی کمک کند.
– عصاره نعناع: چای نعناع برای کاهش درد و اسپاسم‌های شکمی مفید است.
– پوست سیب: می‌توانید پوست سیب را خشک کرده و به صورت چای مصرف کنید.

5. استراحت کافی

استراحت به بدن کمک می‌کند تا سریع‌تر بهبود یابد و انرژی لازم برای مقابله با عفونت‌ها و التهابات را تامین کند.

هشدارها در مورد اسهال

– اگر اسهال بیش از دو روز طول کشید، یا با علائمی مانند تب بالا، وجود خون در مدفوع، یا کم‌آبی شدید همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.
-کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر کم‌آبی هستند و نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند.

استفاده از این درمان‌های خانگی می‌تواند به کاهش علائم و تسریع در بهبود اسهال کمک کند، اما در موارد شدیدتر یا طولانی‌تر باید حتماً به پزشک مراجعه کرد.

برای درمان اسهال چه بخوریم؟

غذاهای مفید در اسهال

به‌طور کلی، در زمان اسهال بهتر است غذاهای سبک و ساده مانند موز، برنج سفید، سیب‌زمینی آب‌پز، و نان تست مصرف کنید و به میزان کافی آب و مایعات بنوشید تا از کم‌آبی جلوگیری کنید.

معجزه درمان اسهال

درمان دارویی اسهال

درمان دارویی اسهال بسته به شدت و علت آن متفاوت است. در موارد خفیف، درمان‌های خانگی معمولاً کافی هستند، اما در موارد شدیدتر یا مزمن، ممکن است نیاز به داروهای خاصی باشد. در زیر به چند دسته از داروهای مورد استفاده برای درمان اسهال اشاره می‌شود:

1. ضد اسهال‌ها
این داروها به کاهش حرکت روده‌ها کمک می‌کنند و باعث می‌شوند تا آب بیشتری جذب شود.
– لوپرامید (Imodium): یکی از رایج‌ترین داروهای ضد اسهال است که باعث کاهش حرکات روده می‌شود.
– دیفن‌اکسیلات-آتروپین (Lomotil): این دارو نیز حرکات روده را کاهش می‌دهد و برای درمان اسهال استفاده می‌شود.

2. جذب‌کننده‌های آب
این داروها به جذب مواد سمی و باکتری‌ها کمک می‌کنند.
– پسیلیوم (Metamucil): یک فیبر محلول که به جذب آب و کاهش اسهال کمک می‌کند.
– بیسموت ساب‌سالیسيلات (Pepto-Bismol): می‌تواند به کاهش التهاب و جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر کمک کند.

3. آنتی‌بیوتیک‌ها
در صورتی که اسهال ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز کند.
– سیپروفلوکساسین: برای درمان عفونت‌های باکتریایی روده.
– آزیترومایسین: معمولاً برای درمان عفونت‌های باکتریایی در کودکان تجویز می‌شود.

4. پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به بازگرداندن تعادل فلور روده کمک کنند.
– لاکتوباسیلوس: می‌تواند به کاهش مدت زمان و شدت اسهال کمک کند.
– ساکارومایسس بولاردی: یک پروبیوتیک مخمری که برای درمان و پیشگیری از اسهال استفاده می‌شود.

5. داروهای ضد التهاب
برای درمان اسهال ناشی از بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون.
– مسالامین (Asacol): یک داروی ضد التهاب که به کاهش التهاب روده کمک می‌کند.
– کورتیکواستروئیدها: مانند پردنیزون برای کاهش التهاب در موارد شدید.

6. درمان کم‌آبی
برای جبران مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته در اثر اسهال، ممکن است از محلول‌های خوراکی او آر اس (ORS) یا در موارد شدیدتر، از مایعات وریدی استفاده شود.

هشدارها و نکات مهم در اسهال

– مشاوره با پزشک: قبل از مصرف هر دارویی، خصوصاً آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد اسهال، مشورت با پزشک ضروری است.
– عوارض جانبی: برخی داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، بنابراین پیگیری و اطلاع‌رسانی به پزشک در صورت بروز علائم جدید مهم است.
– عدم مصرف خودسرانه: برخی داروهای ضد اسهال ممکن است برای کودکان یا افراد مسن مناسب نباشند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.

مصرف این داروها باید با دقت و تحت نظر پزشک صورت گیرد تا بهترین نتیجه حاصل شود و عوارض جانبی احتمالی کاهش یابد.

در صورت تداوم اسهال بیش از چند روز، یا وجود علائم شدید مانند کم‌آبی، تب بالا، یا وجود خون در مدفوع، لازم است به پزشک مراجعه شود.

مشاهده انواع پروبیوتیک ها